زنجان پایتخت استان زنجان در شمال غربی ایران است. این شهر 298 کیلومتری (185 مایل) شمال غربی تهران در بزرگراه اصلی تا تبریز قرار دارد. تنوع غنی ، به ویژه در صنایع دستی و شیرینی پزی ایرانی ، انتخاب چند مورد را در بین گزینه های زیادی که در پیش روی شماست ، دشوار می کند.
استان زنجان، از جمله استان های مطرح کشور در زمینه گردشگری فرهنگی و تاریخی است. یکی از شهرهای معروف این استان، شهر تاریخی سلطانیه است. شهری مملو از آثار تاریخی و گردشگری، مانند گنبد سلطانیه. از جمله برجسته ترین این آثار تاریخی، بنای داش کسن یا اژدها می باشد.
برخی از سوغات زنجان به شرح زیر است: چاقو ، چاروک ، کفش های تابستانی سبک ، پنبه ، فلت ، کارهای ملیله ، فرش ، کلیم ، جاجیم ، مونابات ، گلدوزی ، نان اردک ، سنگ نارنگی ، گل آقا ، سبزی گل آقا ، سبزی قاز یاقی ، سبزی ماتار ، چی پیاز کوه دان ، نانوایی را با انگشت پیچ می کند. صنایع دستی سوغات زنجان است.
پوشاک زنان
لباس های سنتی استان زنجان در عین سادگی دارای زیبایی های خاصی میباشند که در پوشش سر، از سه نوع سربند استفاده میشود. ابتدا موی سر با پارچه ای به نام پوشن محافظت میشود و موی سر را با قوس پیشانی محکم میکند و ابزار دوم جهت محافظت از پوشن چنه التی یا زیرچانه نام دارد که از سکههای قلابدار به هم پیوسته و یا منجوق رنگارنگ تشکیل شده و از زیرچانه تا فرق سر پیچیده میشود.
یاشماق یا روسری ، چرقد، قره یایلیق ، شال، چادر شب، روبند، کله یاغی، کوی نک، تومان یا شیلته، پاچین، پسته، یل، ارخالیق، شلوار، شیب رو،
سوغاتی زنجان
1. نان اردک از نانهای محلی خوشمزه سوغات زنجان است.
2. نان برنجی از گلاب، تخم مرغ، پودر قند، آب، آرد برنج، تخم خرفه، روغن کرمانشاهی یا کره استفاده میشود.
3. شیرینی شستی از انگشت شست در شکل دهی آن استفاده و به همین دلیل به آن شیرینی شستی میگویند.
4. غاز یاغی گیاه خودرو در مناطق کوهی کرده و در آشپزی در درمان برخی بیماریها نقش بسزایی دارد.
5. پیاز کوهی این پیاز در روستاها و کوهها روییده و نام محلی گیاه والک در تهیه سالاد و آش استفاده میشود.
6. گردو، بادام و زیتون زنجان از محصولات مرغوب که از بهترینهای آن میتوان به زیتون طارم اشاره کرد.
7. چاقو زنجانی مشهورترین سوغات و صنایع دستی زنجان چاقوی آن است که شهرتی جهانی دارد.
8. چاروق دوزی نوعی پاپوش است که در شکلهای مختلفی ساخته می شده است
9. مسگری ظروف مسی از دیرباز برای تولید ظروف و یا وسایل مختلف مسی کاربرد دارد.
آثارباستانی استان زنجان
1. گنبد سلطانیه
دیدنی ترین بنای زنجان به عقیده بسیاری گنبد سلطانیه است. این گنبد که به عنوان بزرگترین گنبد خشتی دنیا شناخته میشود، یکی از شاهکارهای مربوط به دوره ایلخانان است. گنبدی عظیم و پرهیبت که با کاشی کاریهای فیروزهای و لاجوردیاش از دور خودنمایی میکند. گنبد سلطانیه در فاصله سالهای 702 تا 714 به سفارش اولجایتو پادشاه مغول، معروف به سلطان محمد خدابنده ساخته شده و مقبره خود او نیز میباشد. گنبد سلطانیه از پربازدیدترین جاهای دیدنی زنجان به حساب می آید.
2. بازار زنجان
ساختن بازار زنجان در دوران آقا محمدخان قاجار آغاز و در سال 1213در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابهها در سال 1324 به آن اضافه شده است. مجموعه بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است. این بازار طویلترین بازار ایران است.
3. رختشوی خانه زنجان
بنای رختشویخانه یا مجموعه تاریخی رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر زنجان احداث شده است. مردم شهر لباس و رخت خود را در آن محل میشستهاند. این بنا در حال حاضر به عنوان موزه مردمشناسی مورد استفاده قرار میگیرد. زمین این بنا توسط علی اکبر خان توفیقی اولین شهردار وقت زنجان خریداری شد و در سال 1345 ه. ق توسط او ساخته شده است.
4. قلعه بهستان
این قلعهی عجیب و غریب با ارتفاع بسیار زیاد نسبت به سطح شهر و روستای حوالی، یکی از جالبترینها جاهای دیدنی زنجان است. «قلعهی بهستان» که در 14 کیلومتری شمال «ماهنشان» در شهرستان ماهنشان قرار دارد، در کنار رودخانهی «قزلاوزن» و در 120کیلومتری شمال غربی زنجان قرار دارد. در دل کوه سوراخهای غار مانندی بهدست ساسانیان ساختهشده است. برای دیدن این قلعه و اطراف آن یک روز وقت لازم است.
قلعه بهستان در شهرستان ماهنشان زنجان و درست کنار دودکشهای جن قرار دارد. نام دیکر این قلعه، کهندژ است که به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی روستای بهستان، به قلعه بهستان هم شهرت دارد. این قلعه برخلاف قلعههای دیگر، کمی عجیب است و داخل دودکشهای جن ساخته شده و ظاهری متفاوت دارد.
خیلیها ممکن است به زنجان سفر کرده باشند و تا به حال نام دودکش جن را نشنیده باشند. دودکش جن در 113کیلومتری شهر زنجان در نقطهای افسانهای و جادویی قرار گرفته است. دودکش جن در اصطلاح زمینشناسی «هودو» نامیده میشود و در اصل به نوعی فرسایش گفته میشود که بر اثر آن منارههای بلند و نازکی از رسوبات و سنگهایی از لایههای ابتدایی باقی میمانند.
5. موزه باستان شناسی
این موزه، خانهی یکی از مهمترین آثار باقیماندهی باستانشناسی در ایران، “مرد نمکی” است. این مکان به موزهی «مردان نمکی» هم مشهور است و یکی از معروفترین جاهای دیدنی زنجان است. «مردان نمکی» که از معدن چهرآباد در استان زنجان بهدستآمدهاند، نمونههای بینظیر سالمی از انسان پیش از تاریخاند. حتی لباسها و موهای مردان نمکی تحت شرایط خشکی و نمکی که روی آنها بوده، سالم باقیمانده است.
عمارت ذوالفقاری یکی از بناهای به جای مانده از دوران قاجار است که زمانی ساختمان اداری و مسکونی حکمران زنجان به شمار میرفت. این عمارت در حال حاضر به نام موزه باستانشناسی زنجان شناخته میشود و در آن میتوانید مومیاییهای مردان نمکی با مو و ریشهای بلند سپید که متعلق به دوران هخامنشی است را تماشا کنید.
6. مسجد جامع زنجان
مسجد جامع زنجان با چهار ایوان یکی از مساجد مهم استان زنجان و زیبا در نوع خود است که چشم هر بینندهای را مینوازد. مسجد جامع زنجان به همراه یک مدرسه بوده که در قرن سیزدهم هجری قمری توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به نام عبدالله میرزا دارا که یکی از مریدان آیت الله سید محمد مجتهد سردانی بود ساخته شده است.مسجد جامع زنجان به نامهای مسجد دارا، مسجد سید، مسجد سلطانی و مسجد جمعه نیز نامگذاری شده بود و اکنون با عنوان مسجد جامع معروف است. این مسجد زیبا از بهترین جاهای دیدنی زنجان است که نباید از دست داد.
7. آرامگاه امامزاده سید ابراهیم
آرامگاه امامزاده سید ابراهیم در داخل شهر زنجان در قبرستانی واقع در منتهیالیه سمت شرقی شهر قدیم، مشرف به دیوار حصار شهر قرارگرفته که امروزه قسمتی از قبرستان مزبور به دبیرستان، دبستان و قسمتی دیگر به خیابان موسوم به صدر جهان تبدیل شدهاست.لازم به ذکر است که اگر بهدنبال خرید خوب یا پاساژگردی هم باشید، کنار امامزاده پاساژ بزرگ نور که یک پاساژ چندطبقه و معروفترین در زنجان است، محل مناسبی است.
8. پل تاریخی میر بهاءالدین
این پل قاجاری تقریباً متعلق به 200 سال قبل است. بزرگی و عرض این پل هر بینندهای را شگفتزده میکند. پل «میر بهاءالدین» که روی زنجان رود ساختهشده است، در ابتدای جادهی بیجار از کمربندی جنوبی قرار دارد. وقتیکه وارد جادهی بیجار میشوید به سمت راست خود نگاه کنید. یک محوطهی فضای سبز با تعدادی آلاچیق خواهید دید که معمولاً خلوت است.در امتداد آن پل میر بهاءالدین پیداست. وقتی به پل رسیدید روی پل بروید و آن سمت پل باغهای شخصی زیبا را ببینید.
9. مسجد حسینیه اعظم
مسجد حسینیه اعظم از بزرگترین مراکز مذهبی جهان تشیع به شمار میآید که در جنوب شهر زنجان و در خیابان فردوسی واقع شده است. این مسجد پس از قربانگاه منا به عنوان دومین قربانگاه جهان اسلام شناخته میشود. مسجد حسینیه اعظم زنجان یکی از اماکن متبرک و معنوی استان زنجان به حساب میآید که سالانه میزبان مسافران زیادی از نقاط مختلف ایران و جهان است که به این شهر سفر میکنند. مسجد حسینه اعظم زنجان شهرت و آوازه جهانی خود را مدیون مراسم و دستههای عزاداریست که در روز هشتم ماه محرم برای حضرت سیدالشهدا (ع)، حضرت ابوالفضل (ع) و یارانشان برگزار میگردد. قدمت مسجد حسینیه اعظم زنجان به دوره صفویه باز میگردد، به این دلیل که این زمان همراه با رسمی شدن مذهب شیعه توسط شاه اسماعیل صفوی در ایران بود. این مسجد موقوفهی افرادی به نامهای حاج میرزا محمدتقی و حاج میرزا بابایی بوده است که در دی ماه سال 1387 به عنوان دهمین میراث معنوی کشور به ثبت رسید.
10. خانه ذوالفقاری
خانه ذوالفقاری مربوط به دوره قاجار است و در خیابان طالقانی شهر زنجان واقع شده است. عمارت ذوالفقاری در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله دالان آلتی در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این خانه به سبک بناهای اواخر دورهٔ قاجار ساخته شده است. سبک ساختمانی آن از بناهای گوتیک اروپایی الهام گرفته شده است.
11. معبد داش کسن
این مکان شگفت انگیز، در دل کوه های سلطانیه و در نزدیکی روستای ویر در 15کیلومتری شمال شرق شهر سلطانیه قرار گرفته است. هنگامی که برای اولین بار داش کسن را ببینید، تصور می کنید به کشور چین قدم گذاشته اید.
بنای تاریخی داش کسن از چند ایوان و محوطه باستانی تشکیل شده است و نقوش برجسته زیادی در جای جای آن دیده می شود. آثار این محوطه از نظر نقوش تزئینی، یکی از با ارزش ترین نمونه های معماری صخره ای در تاریخ معماری ایران به شمار می رود.
در داخل این محوطه، سه طاق نسبتا عمیق در دل کوه کنده شده است که دارای مقرنس های سنگی بسیار زیبایی می باشند. از دیگر نقوش تزئینی این بنا، طاقچه های زیبایی است که در کنار نقوش اژدها قرار گرفته اند.
نقوش متنوع اسلیمی که ماهرانه بر روی سنگ ها تراشیده شده اند، از جمله آثار برجسته این محوطه باستانی هستند.از جذاب ترین و معروف ترین آثار این مکان، می توان به نقش برجسته دو اژدها اشاره کرد. به خاطر همین دو نقش برجسته، این محوطه به معبد اژدها شهرت گرفته است.
12.حمام سنتی حاج داداش
حمام حاج داداش یکی از بناهای تاریخی شهر زنجان است که هنوز بعد از گذشت چندین سال بافت خود را حفظ کرده و با تغییر اندک و کمی تزئینات زیبا به سفرهخانهای جذاب برای استفاده گردشگران و مردم تبدیل شده است. این حمام دیدنی با کاشیهایی به رنگ زرد، آبی تیره، آبی روشن و فیروزهای مزین شده است.