وبلاگ سرگرمی و دانستنی ها
» آموزش و پرورش در ایران و قدیمترین مدارس
ایران در خاورمیانه دارای زبان فارسی است. این کشور با سنت ، تاریخ ، هنر ، فلسفه و از همه مهمتر ، دارای جایگزینی برای تفکر اصلی اسلامی از طریق فقه شیعه ، کشور مهمی است. فعالیتهای آموزشی که با سیستم سنتی مدرسه در کشور انجام شده است ، تغییرات جدی در روند تجدید ساختار اداری و مدرنیزاسیون آغاز شده در سال 1828 پس از شکست های نظامی علیه روسیه و سالهای بعد انجام شده است.
از نظر تاریخی ، می توان سیستم آموزش ایران را به سه دوره تقسیم کرد: سلسله کاکار ، سلسله پهلوی و انقلاب اسلامی 1979. تأسیس و توسعه مؤسسات آموزشی مدرن و سیستم آموزش و پرورش در ایران با ورود مبلغان خارجی آغاز شد. کالج های افتتاح شده توسط مبلغان انگلیس ، آمریکایی و فرانسوی در سراسر کشور ، زمینه را برای آموزش مدرن در ایران فراهم کرده اند. مسلمانان و کشور ایران با ایجاد مدارس دولتی که با دارالفنون شروع می شوند ، به سیستم تعلیم و تربیت پیرامون غیرمسلمانان پاسخ دادند.
در گذشته ، آموزش و پرورش توسط مقامات مذهبی و دانشمندان مسلمان در ایران ، مانند سایر کشورهای مسلمان انجام می شد. علاوه بر این ، مؤسسات آموزشی اساساً به کمکهای مالی وابسته بودند. کودکان و نوجوانان برای یادگیری سواد ، عددی ، قرآن و احکام شرعی به مدارس و مدرسه‌ها رفتند. این سیستم آموزش سنتی تا اواخر قرن 18 بدون تغییر باقی ماند.
مدارس دینی مورد حمایت بنیادهای مذهبی در ایران در این دوره غالباً با مسجدی در ارتباط بودند. فرزندان تجار و مغازه داران و صاحبخانه ها و مقامات دولتی این حق را داشتند که اینجا بخوانند. آموزش قرآن و اشعار فارسی در برنامه درسی این مدارس به نام Mektep حاکم بود. با این حال امکانات بدنی این مدارس بسیار محدود بود.
در اوایل قرن 19 ، روسها مرزهای شمالی ایران را اشغال کردند. بسیاری از شهرهای مهم ایران در درگیری بین دو کشور توسط نیروهای روسی اشغال و مورد حمله قرار گرفتند. در این فرایند ، حاکمان ایرانی یک سری تصمیمات در مورد توانبخشی ارتش گرفتند و بسیاری از افسران نظامی از اروپا برای آموزش ارتش ایران به ایران آمدند. در نتیجه شرایطی که قبلاً از نفوذ فرهنگ و فناوری غربی در کشور جلوگیری می کرد ناپدید شده اند. از این دوره ، روند معلمان و آموزگاران خارجی که به ایران می آیند و دانش آموزان ایرانی را به خارج از کشور می فرستند تسریع شده است. به دلیل رقابت بین انگلیس و روسیه ، ایران در این دوره از اتریش درخواست کمک کرد. معلمان توپخانه ، پیاده نظام ، سواره نظام ، مهندسی نظامی ، پزشکی ، جراحی ، فیزیک ، ریاضیات ، کانی شناسی و شیمی از این کشور آورده شدند.
در اوایل قرن 19 ، دولت برای تسریع در غربی شدن ، انتقال دانش آموزان ایرانی به مدارس اروپا را افزایش داد. در سال 1810 ، اولین گروه دانشجویی برای تحصیل پزشکی به اروپا اعزام شدند. تا سال 1918 ، 200 دانشجو ایرانی در فرانسه مشغول به تحصیل بودند ، 34 نفر در انگلیس ، 9 نفر در آلمان و 500 نفر در سایر کشورهای اروپایی.
اولین مدرسه مدرن در ایران در سال 1830 توسط مبلغان آلمانی از بازل در تبریز افتتاح شد. با این حال ، این مدرسه به دلیل کمبود تعداد دانش آموزان مجبور شد سه سال بعد تعطیل شود. بلافاصله پس از این تلاش ناموفق از مبلغان آلمانی ، كلیسای پروتستان آمریكا به سرپرستی جاستین پرکینز موفق شد اولین مدرسه خود را در سال 1836 در منطقه ارومیه بنا کند. با وجود مشکلات موجود در برنامه درسی ، کودکان مسلمان تحصیلات خود را در این مدارس تا اواخر قرن ادامه دادند. مبلغان آمریکایی یک مدرسه دخترانه را در سال 1836 در ارومیه افتتاح کردند. علاوه بر تبریز ، مبلغین مدارس را برای پروتستان ها ، ارمنی ها و اقلیت های یهودی در شهرهایی مانند تهران ، همدان ، رشت و قزوین باز کردند.
این موفقیت مبلغین پروتستان آمریكایی بزودی كلیساهای ارتدكلی آنگلیكان ، كاتولیك فرانسه و روسی را بسیج كرد. با این حال ، مبلغین فرانسوی به دلیل روابط سیاسی آشفته انگلیس و روسیه با ایران ، آسانترین ورود به منطقه پس از آمریکایی ها بودند. یوجین بور که در سال 1838 به تبریز آمد ، اولین مدرسه خود را در سال 1839 با مجوز رسمی از دستورالعمل افتتاح کرد. علاوه بر اقلیت مسیحی ، بور ترتیبی را برای فرزندان مسلمان شیعه برای تحصیل در مدارس خود ترتیب داده بود. تا سال 1871 ، فرانسوی ها 26 مدرسه پسر و 10 دخترانه در ارومیه داشتند.
"تأسیس و توسعه مؤسسات آموزشی مدرن و سیستم آموزش و پرورش در ایران با ورود مبلغان خارجی به کشور آغاز شد. کالج هایی که توسط مبلغان انگلیسی ، آمریکایی و فرانسوی در سراسر کشور افتتاح شده ، زمینه را برای آموزش مدرن در ایران فراهم کرده اند."
علاوه بر قدرتهای اروپایی که مدارس را تأسیس می کردند و در ایران برای آموزش و پرورش سرمایه گذاری می کردند ، یهودیان نیز بودند. آژانس یهود که در سوئیس تأسیس شده و برای حمایت از حقوق یهودیان فعالیت می کند ، اولین مدرسه پسران خود را در سال 1898 در ایران در پایتخت تهران بنا کرد. در سال اول ، 350 دانش آموز در مدرسه ثبت نام کردند. این آژانس یک سال بعد ، مدرسه دخترانه را در سال 1899 افتتاح کرد. تعداد دانش آموزان این مدارس که در طول سال ها رشد کرده اند ، افزایش جدی یافته است. 190 نفر از 455 دانش آموز پسر كه در دوره 1914-1913 در اين مدارس تحصيل كرده اند فرزندان خانواده های ثروتمند مسلمان بودند. این آژانس نه تنها در تهران بلکه در شهرهایی مانند همدان ، اصفهان ، شیراز و کرمانشاه مدارس افتتاح کرد ، جایی که یهودیان در ایران متراکم زندگی می کنند. در این مدارس به طور متوسط 500 دانش آموز در هر شهر تحصیل می کردند.
دولت شورای ملی آموزش کشور را در سال 1898 ایجاد کرد تا یک شبکه مدارس در کشور ایجاد شود. وزارت آموزش و پرورش در سال 1910 تأسیس شد. یک سال بعد ، مجلس در مورد تنظیم سیستم آموزش عمومی به وزارت آموزش و پرورش تصویب کرد.در این دوره ، مدارس دولتی در ایران غالباً دارای برنامه درسی بودند که موجب ارتقاء مهارت های نظامی ، پزشکی ، مهندسی ، شیمی ، معدنی و آموزش فنی می شد. زبانهای خارجی مانند فرانسوی ، انگلیسی و روسی نیز در مدارس تدریس می شدند.
علیرغم فتوایی که علما مخالف اصول اسلامی شیعه بود ، اولین مدرسه دخترانه به نام طوبی رشدیه در سال 1903-1904 در تهران افتتاح شد. به غیر از مأموریت های افتتاح شده مبلغ ، فقط سه مدرسه دخترانه دولتی در کشور در سال 1907 وجود داشته است.
تأثیر محمدحسین فاروکی و پسرش محمد علی در نهادینه کردن سیستم آموزش نوین ایران بسیار زیاد است. در اواخر سلسله كاچار ، هر چهار كتابی كه در ایران چاپ شده است توسط محمد فاروقی و پسرش ترجمه یا ترجمه شده است.
در نتیجه ، در دوره کاکارلر ، علاوه بر مدرسه سنتی و آموزش مساجد ، چهار شاخه اصلی زیر در نهادینه کردن سیستم آموزش و پرورش در ایران مؤثر بودند: مربیان ، مشاوران نظامی و فنی کشورهای خارجی؛ مدارس مدرن که توسط مبلغان خارجی در ایران افتتاح شده اند. مدرسه هایی که توسط گروه های اقلیت مذهبی در ایران افتتاح شده اند. مشارکت دانشجویان اعزام شده به خارج از کشور به سیستم آموزش و پرورش.
مدرسه نجومیه، گناباد
درایران کهن پر از شوق کسب علم و دانش بوده است. گناباد در خراسان رضوی امروز یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است. مدرسه نجومیه محل تدریس هیئت و نجوم بوده است. مدرسه ای با هشتی، دالان و حجره ها ک نگین اصیل کویرنشینان است.
این مدرسه در کنار مسجد جامع شهر قرار دارد و قدمت آن به دوران باشکوه صفویه باز می گردد. حالا چند سالی است این مدرسه تبدیل به مردم شناسی شده و هر یک از حجره ها به بخشی از زندگی و آداب و رسوم کهن این شهر می پردازد. غرفه قنات، عصاری، عروسی، نمدمالی، پارچه بافی و بسیاری غرفه های دیگر که شما را به سال ها قبل در میان مردمان این دیار می برد.
مدرسه فخریه، سبزوار
یک مدرسه واقعا تاریخی آن هم متعلق به هزار و صد سال پیش که هنوز هم پابر جاست. مدرسه فخریه شاید یکی از قدیمی ترین مدارس ایران است که در نزدیکی شهر سبزوار قرار دارد. عجیب تر آنکه این مدرسه هنوز هم فعال است و محل تحیل طلاب علوم دینی است.
این مدرسه یادگار دوران دیلیمان است و از بنای قدیمی و تاریخی آن هنوز هم دو حجره و یک راهرو باقی مانده است. مدرسه در طول عمر طولانی خود چندین بار مورد مرمت قرار گرفته است اما دچار تغییرات اساسی در معماری کلی نگشته است. اتاق های دراز این مدرسه تاریخی یکی از نکات عجیب معماری آن است.
مدرسه سردار، قزوین
یک بنای به جا مانده از دوران قاجار است. این مدرسه را سردار حسن خان و سردار حسین خان بنا نهاده اند به همین دلیل به مدرسه سردار شهره است.
هشتی، شبستان های بزرگ، کاشی کاری های زیبا با خطوط اسلیمی، گل و پرندگان، با یک حیاط بسیار زیبا و دلباز با یک حوض در وسط آن که دور تا دور آن را کتیبه های بسیار زیبا با اشعار محتشم کاشانی فرا گرفته است. چندین حجره برای طلاب در مدرسه تعبیه شده است و مدرسه یک مهتابی بزرگ و چندین ایوان دارد.
گنبد زیبای این مدرسه آن را تبدیل به یکی از شاهکارهای معماری دوران قاجار کرده است. مدرسه بعد از تحصیل طلاب چند سالی هم به عنوان مدرسه ابتدایی مورد استفاده قرار گرفته است و سال ها بعد چند مرتبه مورد بازسازی قرار گرفته است.
مدرسه چهارباغ، اصفهان
از دوران صفویه که به دستور سلطان حسین صفوی ساخته شده است و از آنجا که ملک مدرسه از املاک وقفی مادر پادشاه بوده این مدرسه به مدرسه مادر شاه نیز شهره است.
مدرسه چهارباغ یک نمونه شاهکار معماری عصر صفوی است که با وجود چهار ایوان، گنبد و مناره شبیه معماری مساجد است.
کاشی کاری های این بنا و فضای آن بسیار زیبا است.مدرسه چهارباغ هنوز هم پر از طلبه های جوانی است که برای تحصیل علم به چهارباغ می آیند
مدرسه خان، شیراز
بیشتر مدارس ایرانی بر پایه آموزش علوم دینی بنا می شدند. یکی از مشهورترین و بزرگترین مدارس قدیمی شهر شیراز مدرسه خان است که توسط حاکم خوشنام فارس الله وردیخان ساخته شده است. اعتقاد بالای الله وردیخان به اسلام و شیعه سبب شده است در ساخت این مدرسه تعداد 110 عدد اتاق به نیت حروف ابجد نام امیر المومنین علی(ع) که با بقیه ملحقات ساختمان 114 اتاق که به تعداد سوره های قرآن است. به نیت پنج تن، پنج جایگاه برای استاد و تدریس در نظر گرفته شده است.
محل تدریس ملاصدرای بزرگ نیز هست. مدرسه یک صحن اصلی داشته و دور تا دور آن را حجره های طلاب فرا گرفته است. معماری باشکوه این مدرسه نیز صلابت معماری صفوی را زنده می کند و شما را به روزهای پر جنب و جوش جلسات درس ملاصدرا می برد.
مدرسه خان، یزد
خان خوانین یزد،محمد تقی خان بافقی بنیانگذار یکی از قدیمی ترین مدارس ایران است. مدرسه ای متعلق به دوران اواخر زندیه و اویل قاجار که بخشی از یک مجموعه بزرگ شامل حمام و بازار بوده است. این مدرسه از دو مدرسه کوچک و بزرگ تشکیل شده است. یکی از مدرسه ها را محمد تقی خان و دیگری را پسرش ساخته است.
این مدارس از طریق زیرزمین به مدرسه مصلا یزد متصل می باشند. مدرسه خان یزد که هنوز هم محل تحصیل طلاب علوم دینی است، سه حیاط دارد یک حیاط مرکزی و دو حیاط که شکلی قرینه دارند.
حجره هایی دو طبقه و معماری دیدنی بنا شما را تا سال ها قبل می برد. این مدرسه اکنون صاحب یک کتابخانه ارزشمند با یازده هزار جلد کتاب است. مدرسه خان هنوز هم محل تحصیل طلاب علوم دینی است.
مدرسه ابراهیم خان، کرمان
مدرسه ابراهیم خان یک بنای باشکوه از دوران قاجار است. مدرسه ای که در کنار آن حمام، آب انبار و بازار نیز قرار داشته است. مدرسه ای مستطیل شکل که چهارطرف آن پر از حجره است و یک حوض وسط حیاط است.
کاشی کاری های هفت رنگ بسیار چشم نواز، گچ بری و مقرنس کاری های بسیار زیبای این مدرسه از آن یک بنای به یاد ماندنی ساخته است.
برج ساعت این مدرسه هم با کاشی کاری های بسیار زیبایی آراسته شده است. دور تا دور حیاط و سر در حجره ها کاشی کاری شده و در کنار ارسی های هفت رنگ جلوه بسیار زیبایی ایجاد کرده است.
مدرسه عمادیه، گرگان
یکی از مدارس قدیمی ایران است که زمان ساختش مقارن با حکومت شاه سلیمان صفوی است. این یادگار دوران صفوی با سنگ های رودخانه ای و به شکلی بسیار زیبا مفرش شده است.
این مدرسه کاملا ایرانی چهار ایوان دارد و بنایی دو طبقه است که با حیاطی زیبا که دور تا دور پر از حجره و بسیار چشم نواز است. آن چه در این عمارت به چشم می آید نظمی است که در تمام ارکان بنا به چشم می خورد. این مدرسه نیز جزیی از یک مجموعه بزرگتر است که شامل مسجد، تکیه، حمام بوده است.
مدرسه شاهرخیه، سمنان
در کنار مدرسه شاهرخیه مجموعه تاریخی بسطام را تشکیل می دهند. بنایی با بیست و هشت حجره آن هم در دو طبقه که مسجد و زورخانه هم جزو بافت مدرسه است. این یادگار دوران تیموری اکنون مدرسه علمیه باقرالعلوم است.
مدرسه هدایت، ارومیه
مدرسه هدایت یک یادگار زیبا از دوران قاجار است. مدرسه ای با معماری زیبا و چشم نواز ایرانی که در ابتدا خانه یکی از بزرگان قاجار بوده اما بعدها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار گرفته است.
بنایی با اندرونی و بیرونی و طاق نماهای آبی فیروزه ای بسیار زیبا که موجب شده حال و هوای خوبی در کل بنا جریان داشته باشد. درهایی مشک و چوبی زیبا با شیشه های رنگی با یک حیاط چارگوش زیبا است
مدرسه دارالفنون، تهران
در خاطره تاریخی همه ما ایرانیان نقش بسته است. این مدرسه خوشنام ایرانی با نام یک سیاستمدار ایرانی پر آوازه گره خورده است. امیرکبیر مرد نیکنام تاریخ ایران بیانگذار مدرسه است که در واقع می توان آن را نخستین دانشگاه ایران نامید. دارالفنون که یک مدرسه برای مقطع متوسطه بوده اولین مدرسه در نوع خود در تمام ایران است.
این مدرسه یادگار دوران قاجار در رشته های پزشکی، مهندسی، داروسازی، علوم طبیعی، ریاضی، تاریخ، جغرافیا، نقاشی، روسی و بسیاری رشته های دیگر در این مدرسه بزرگ تدریس می شده است. بنای اولیه این مدرسه به علت فرسودگی فراوان تخریب شد و توسط یک معمار اروپایی دوباره از نو بنا شد. بعدها به نام دبیرستان دارالفنون شهره شد و اکنون چند سالی است که تبدیل به نمایشگاه آموزش و پرورش شده است.
مدرسه رشدیه، تبریز
یک مدرسه دو طبقه معمولی است که بنایش متعلق به دوران پهلوی اول است و حالا مقر سازمان میراث فرهنگی تبریز است. اما یک واقعه تاریخی جذاب و شنیدنی پشت ظاهر آرام این مدرسه پنهان شده است.
سال ها قبل میرزا حسن رشدیه بعد از اینکه شیوه تدریس فرنگی ها را دید و یک مدرسه در ایروان افتتاح کرد به ایران آمد تا مدرسه ای به شیوه نوین پایه گذاری کند اما این کار نه تنها با استقبال خوبی روبرو نشد بلکه سبب شد تا جان میرزا حسن چندین بار در معرض خطر بیافتد.
میرزا بارها و بارها با شکست روبرو شد اما از آنجا که به مسیر خود یعنی ریشه کنی بی سوادی در مملکت خود اعتقاد داشت هرگز در ادامه راهش تردید نکرد و در نهایت موفق شد تا اولین مدرسه مدرن در ایران و اولین دبستان ایران را پایه گذاری کند و این زنجیره در شهرهای دیگر هم ادامه پیدا کرد و چندین مدرسه ابتدایی پایه گذاری شد.
نخستین بانوی ایرانی به نام بی بی خانم استرآبادی گام های ابتدایی را برداشت اما مدرسه دخترانه اش تعطیل شد، ولی این رویا هیچ وقت کمرنگ نشد و در انتها خانم طوبی آزموده نخستین مدرسه دخترانه ایران را پایه گذاری کرد،تعارض بین آموزش سنتی و آموزش مدرن در ایران همچنان از نظر اجتماعی احساس می شود
