وبلاگ سرگرمی و دانستنی ها
» جاذبه های گردشگری دره بوژان نیشابور ، خراسان
بهشتی روی زمین
روستای بوجان یکی از روستاهای ایران است که در دامنه کوه ساخته شده است. طبیعت بکر ، آبشارها ، چشمه ها و سایر جلوه های طبیعی به آن افزوده است. از جذابیت های این روستا استفاده کرده و آن را به یکی از مناطق گردشگری تبدیل کرده است.
معنی نام بوژان چندین تعبیر وجود دارد یک این که بوژان به معنی رشد یافته است. دوم این که گرفته شده از پسوند مناطقی به نام چشمه ساران است و آخرینشان نام گیاهی با برگ های ریز است که تعداد زیادی از آن ها در روستا یافت می شود. بوژان 120کیلومتر با مشهد مقدس فاصله دارد و در 13کیلومتری شمال شرق نیشابور واقع شده است. جاده رسیدن به آن نیز آسفالت است.ارتفاع آن 1600متر بالاتر از سطح دریا است و در میان کوه های پراقتدار بینالود بنا شده است. روستا در میان دره جنوبی رشته کوه است و هوای آن در فصل گرم معتدل و دارای زمستان هایی با سرمای شدید است. این موقعیت قرار گیری موجب شده که روستا از زیبایی های طبیعی خیره کننده ای بهره مند شود.
رودخانه ای پر آب و دائمی که از ارتفاعات بینالود و کوه های گودزرد، سیاه خانی و بوژان سرچشمه می گیرد زندگی را برای مردم اهالی روستا به ارمغان آورده و موجب رویش گیاهان رنگارنگ در مسیر گذر خود گشته است. رودخانه در مسیر عبود خود از ارتفاعات متعددی می گذرد که موجب ایجاد شدن چندین آبشار زیبا در مسیر خود شده و یکی از جاذبه های گردشگری بوژان به حساب می آید. رودخانه ۱۰ کیلومتر را طی می کند.
قدمت روستا
بوژان شهری تاریخی با قدمت زیاد است که متاسفانه حدود 700سال پیش سیلی مخرب آن را کاملا ویران کرد و تنها قسمت بسیار کوچکی از آن باقی ماند. با رویش مجدد گیاهان مردم کم کم دوباره به شهر برگشتند و مجددا سیلی عظیم شهر را تخریب کرد. تخمین زده می شود عارف اسلامی ابوسعید ابوالخیر در 4 کیلومتر جنوب آن زندگی می کرده است. از حفاری های قبرستانی قدیمی نیز چندین قطعه سنگی و کاسه به دست آمده که متعلق به زرتشتیانی است که مرده ها را همراه با ظرف غذا دفن می کردند.
ساختار بوژان
بوژان معماری مشابه با چندین روستای پله کانی دیگر کشورمان دارد. تمامی این روستاها در مناطقی کوهستانی و با شیب زیاد ساخته شده اند که باعث شده معماران آن سبک پله کانی را برای ساخت آنان در نظر بگیرند. بافت آن بسیار متمرکز و تمامی خانه ها به نحوی با هم در ارتباط هستند. کوچه های روستا پیچ در پیچ و گشت و گذار در آن حال و هوای خاصی دارد. به خصوص که در کنار این معماری ویژه گل ها و گیاهان، باغ ها و کشتزارها نیز زیبایی خاص خود را دارند. و در هر یک از فصول خاص چشم اندازی متفاوت را شکل می دهند.
آبشار
رودخانه زیبای روستا که از آن صحبت شد در ارتفاعات روستا آبشار بسیار زیبا و دیدنی را ایجاد کرده که دیدن آن خالی از لطف نیست. در سرتاسر پیرامون آبشار و مسیر رسیدن به آن گل ها و درخت های رنگارنگ روییده اند و باغ های میوه را پشت سر خواهید گذاشت. همچنین برای رسیدن به آبشار از کنار رودخانه گذر می کنید که چندین آبشار کوچک نیز در مسیر قرار دارند.
برای بازدید از آبشار پس از حرکت از بوژان حدود۲ ساعت پیاده روی پیش رو خواهید داشت. در مسیر امتداد رودخانه ۱۰ کیلومتری را پیش خواهید رفت ور از کنار مسجد روستا، جنگل های سرسبز و باغ های گردو عبور می کنید. توجه داشته باشید مسیر دشوار است و با سراشیبی های تندی مواجه خواهید شد بنابر این لوازم ضروری و تجهیزات ایمنی را به همراه داشته باشید.
کوهنوردی
روستای کوهستانی بوژان با قرار گرفتن در ارتفاعات دارای موقعیتی عالی برای شروع یک کوهنوردی هیجان انگیز است به خصوص که در آن چشمه هایی گوارا از دل زمین جوشیده اند و در اغلب مسیرها آب آشامیدنی را در دسترس افراد قرار می دهند. می توان از آن به ارتفاعات دریاچه مرتفع چشمه سبز، خط الراس پایور، قله شیر باد صعود کرد. تعداد زیادی از افراد مسیر چشمه شکراب به سمت قله شیرباد را انتخاب می کنند و در طی مسیر از طبیعت زیبا و بکر کوهستان بهره مند می شوند.
فارسی زبان و مسلمان روستا مانند ساکنان بسیاری از دیگر روستاهای کشور زندگی خود را بر مبنای کشاورزی می گذرانند و در کنار آن به امور گردشگری، خدماتی و صنایع دستی می پردازند. باغ های میوه از جمله: آلبالو، گیلاس، گردو، آلو، زردآلو و انگور مهم ترین محصول آن ها می باشد.
مردم بوژان بیشتر زمان ها لباس های محلی می پوشند و اغلب مراسم باستانی و مذهبی روستا در امام زاده برگزار می شود. در ماه محرم شمایل خوانی از مراسم خاص آنان است. در مجالس شادی خود نیز از آوازهای محلی خود که همان آوازهای محلی خراسانی است بهره می گیرند و سازدوتار، دایره زنگی، قشمه، دهل و سرنا همراه با خواندن ترانه‌های محلی را با رقص زیبای چوب توسط جوانان شهر اجرا می کنند.
به دلیل قرار گرفتن در منطقه کوهستانی و غنی بودن گیاهان آن دام ها به راحتی می توانند از مراتع اطراف تغذیه کنند. بنابر این دامداری و محصولات آن از جمله پشم ریسی، تولید گوشت و تولید لبنیات جزو مشاغل مردم آن است. لباس مردان از پارچه های مرغوب در رنگ های تیره با دستدار و شال کمر است. زنان بوژان با لباس های رنگارنگ خود به قالی بافی و فرش بافی می پردازند و با دستان خود هنرمندانه صنایع دستی تولید می کنند تا کمک خرجی باشند برای خانواده
غذاهای محلی مخصوص بوژان که توصیه می شود در صورت سفر حتما آن ها را امتحان کنید بلغور شیر، کشک، کوکو قارچ، کله جوش، حلوای محلی، فطیر مسکه، نان تفدون و انواع آش می باشد. روستای بوژان جزو توابع دهستان فضل قرار دارد و جمعیت آن حدود ۲۵۰ خانوار است.
آنچه که به محض ورود به بوژان به چشم می آید، ساختار خانه های روستا می باشد که بر روی شیبی ملایم، به صورت متمرکز و پلکانی شکل گرفته و زیبایی خاصی را به آن بخشیده است. گویی خانه ها در قلب کوه جای دارند و به آن تکیه زده اند.خانه های روستا بر روی یکدیگر قرار دارند و اگر از داخل معابر روستا به خانه ها نگاه کنید، آنها را به شکل آپارتمان هایی می بینید که بدون پیروی از نظم خاصی در کنار یکدیگر چیده شده اند. هر خانه با سخاوت پشت بام خود را به همسایه ی بالایی قرض می دهد تا نقش حیاط را برای او بازی کند. اولین خانه در پای کوه شکل گرفته و آخرین خانه بر بلندترین نقطه ساخته شده است.داخل پس کوچه ها در برخی از خانه ها، رفت و آمد مردم از طریق دالان ها ( راهروهای پر پیچ و خم ) صورت می گیرد. در گذشته، اين دالان ها نقش بسيار مهمي را در حفظ امنيت خانه ها ایفا می کردند چرا که جلوي دالان ها دری وجود داشت که به هنگام احساس خطر بسته می شد و ساکنان خانه را در خود حفظ می نمود.از دلایلی که برای استفاده از معماری پلکانی در این روستا وجود دارد می توان به مسئله ي قبله ي خانه، نداشتن دید خانه ها به یکدیگر و کمبود زمين و غيرمسطح بودن آن اشاره نمود.
دیدنی های روستای بوژان
رودخانه و آبشار بوژان
در نزدیکی روستا، رودخانه ای جریان دارد که بر طراوت طبیعت می افزاید و یکی از جوان ترین رودخانه های جنوبی رشته کوه بینالود است. این رودخانه با عنوان رودخانه بوژان شناخته می شود و از کوه هایی نظیر گودزرد، بوژان و سیاه خانی سرچشمه می گیرد. طول رودخانه بوژان حدود ده کیلومتر است و در مسیر آن آبشارهای کوچک و بزرگی نیز قرار دارند.یکی از این آبشارها، آبشار بوژان است که در 6 کیلومتری روستا و در انتهای دره ای بزرگ موسوم به دره بوژان قرار دارد و برای رسیدن به آن حدود2 ساعت پیاده روی در حاشیه رودخانه لازم است.فراموش نکنید که رسیدن به این آبشار بدون وجود راهنما یا بلد محلی و یا پرس و جو از ساکنان کاری خطرناک است و احتمال گم شدن شما وجود دارد.
اماکن مقدس در بوژان
دو آرامگاه وجود دارد که نزد مردم از قداست خاصی برخوردار هستند:
آرامگاه مطهر امام زاده سليم در شرق روستا، محل زیارت ساکنان روستای بوژان و روستای بوژآباد می باشد و نسب ایشان به امام زین العابدین ( ع ) باز می گردد.
امام زاده خواجه گل علی که در قسمت جنوب روستا با کمي فاصله از روستا واقع شده و فاقد مقبره می باشد. مردم روستا اعتقاد بسیاری به این امامزاده دارند.
چشمه سارهادر نقاط متعددی از بوژان آب گوارا را از قلب زمین میجوشد و تعداد این چشمه ها بسیار زیاد است و از میان آنها می توان به چشمه اولنگ، چشمه آسیاب، چشمه لوش آب، چشمه کلاغ چینگ، چشمه شکر آب، چشمه بی در، چشمه آب محمود، چشمه گوری دره، چشمه باغ ملا، چشمه ار مرز، چشمه دراز آب، چشمه اویشک چشمه مرغزاردره،سفید رود اشاره نمود. کوه های مرتفعدر قسمت شمال شرقی روستای بوژان و در میان رشته کوه های بینالود، کوه هایی وجود دارند که بر زیبایی منطقه می افزایند.
کوه ها عبارتند از
قله شیرباد با ارتفاع حدود 3300 متر، گود زرد با ارتفاع حدود 3300 متر، کان مس با ارتفاع 3000متر و قله سرچشمه مرغزار دره با ارتفاع بیش از 3100 متر که از میان آنها شیرباد به عنوان دومین قله بلند این رشته کوه به شمار می رود و به دلیل وزش بادهای سمگین در این منطقه نام شیرباد را بر آن گذاشته اند. بافت روستا بافت مسکونی بوژان، در حاشيه رودخانه به صورت دو قسمت جدا از هم گسترش یافته است. در شرق رودخانه معبر اصلی روستا قرار دارد و در پیرامون آن کوچه ها بدون هیچ نظمی شکل گرفته اند.خانه های قدیمی هنوز هم در گوشه و کنار روستا وجود دارند اما خانه های جدید بیشتر به چشم می خورند. بعضی از خانه ها در داخل مزرعه يا باغ هستند و همین امر موجب تقویت گردشگری در بوژان شده است.
چندین محله در این روستا وجود دارد که از میان آنها می توان به محله بالاده، بازنشان، کال عرب، کال وازه، باغ کهنه، کوچه حاجی شاه و محله ميان اشاره نمود.مسجد روستا درست در وسط روستا قرار دارد و عصرها، محل تجمع ساکنین روستا می باشد. روستاییان در این محل به بحث و اظهار نظر پرداخته و وحدت و هماهنگی خود را حفظ می کنند.خانه های روستادر شکل گیری خانه های روستایی در سراسر ایران، مصالح بومی منطقه نقش بسزایی داشته اند، در بوژان نیز برای ساخت خانه ها از مصالح موجود در مناطق کوهستانی و به ویژه از سنگ و خشت خام استفاده شده است
در ساخت سقف خانه های قدیمی تر از چوب استفاده شده اما این امر در خانه های جدید کاربردی ندارد. استفاده از مصالحی نظیر سنگ سيمان و آجر در خانه های جدید مشهود می باشد و سقف خانه ها نیز از آهن و قيراندود ساخته شده است.در روستای بوژان همانند آنچه در سایر روستا ها نیز مشاهده می شود ساختار خانه ها به شکلی طراحی می گردد که ساکنان کمترین فاصله را با دام و طیور همچون گاو و گوسفند و مرغ داشته باشد.خانه ها در بوژان دو طبقه هستند. طبقه پايين به طويله، کاهدان و محل نگهداری علوفه و شير اختصاص دارد و در طبقه بالا ساکنان خانه، اقامت می کنند.
خانواده هایی که دام بیشتری دارند آن ها را به وسیله دیوار از هم جدا می کنند. هر خانه شامل اتاق هایی با کاربری های متفاوت است. یکی از اتاق ها خانه نو نام دارد که مخصوص میهمان می باشد و اعضای خانواده کمتر در آن رفت و آمد می کنند. در قسمتی دیگر نشيمن قرار دارد که محلی است که بیشتر اوقات ساکنان خانه در آن سپری می شود.در اکثر خانه ها آشپزخانه به خانه متصل شده است، برخی خانه ها حمام و توالت در داخل خانه و يک توالت هم در حياط دارند اما برخی از این امکانات محرومند و باید از حمام عمومی روستا استفاده کنند.
تاریخچه
بوژان، روستایی با سابقه ی کهن تاریخی است و بسیاری بر این عقیده اند که ساکنان قدیمی این روستا از بزرگان و افراد سر شناس آن زمان بوده اند. در حدود 700 سال پیش وقوع سیل، این روستا را به کلی ویران کرد و فقط قسمت های کوچکی از آن سالم ماندند به همین دلیل جمعیت بوژان روز به روز کمتر شد. مردمانی که از این روستا کوچ کرده بودند پس از مدتی به این منطقه بازگشتند و در قسمت جنوبي بوژان ساکن شدند که امروز با عنوان روستای بوژآباد شناخته می شود.
پس از مدتی درختان و گیاهان شروع به رشد کردند و سراسر کوه را فرا گرفتند. ساکنان سابق با این تصور که این گیاهان می توانند سد راه سیل شوند باز هم به این روستا بازگشتند. امنیت و آبادانی در بوژان گسترش یافت و دوباره رونق سابق خود را به دست آورد. به دستور ناصر الدین شاه، در زمان سلطنت وی، مالیات روستا به فردی به نام رئیس العلماء از علمای بوژان داده می شد. این فرد کدخدای روستا بود و حفظ امنیت آن را بر عهده داشت. وی با دریافت مالیات از افراد ثروتمند و بخشیدن مالیات افراد فقیر باعث دلگرمی مردم و آبادانی بوژان شد. بسیاری از مردم شهر راهی بوژان می شدند و خانه هایی را برای سکونت از ساکنان اجاره می کردند. رئیس العلماء و نوادگانش در حدود 100 سال، بوژان را در اختیار داشتند و تقریبا در سال 1320 این روستا به دست ماموران دولتی افتاد.
سوغات بوژان
شرایط مناسب برای باغداری، میوه های این روستا از کیفیت بالایی بر خوردارند و می توانند ره آورد خوبی برای عزیزانتان باشند. از سوی دیگر پوشش گیاهی خوب و تغذیه مناسب دام و طیور باعث شده تا محصولات به دست آمده از آنها از نظر کیفیت در سطح بالایی قرار گیرند و بسیاری را برای خرید این اقلام به این روستا بکشانند.
در این میان صنایع دستی تولید شده توسط زنان روستا نیز طرفداران خاص خود را دارد. زنان در این روستا به قالی بافی و فرت بافی مشغول هستند و محصولات خود را به گردشگران ارائه می کنند.
فرت بافی یا تن بافی به هنر بافت و تهیه چیزهایی از قبیل حوله، چادر شب، سفره، بقچه گفته می شود که نخ مورد نیاز آن در نتیجه تابیدن پشم با دستگاه نخ ریسی تولید می گردد.
غذاهای سنتی بوژان
تجربیات خوشمزه ای نیز در این سفر وجود دارند که می توانید به سراغ آنها بروید. این تجربیات خوشمزه غذاهای محلی متنوع و مختلفی هستند که در بوژان طبخ می شوند و عبارتند از: بلغور شیر، کشک، کوکو قارچ، کله جوش، حلوای محلی، فطیر مسکه، نان تفدون، انواع آش، کباب، خورش و آبگوشت
پوشش گیاهی
خاک بوژان سیاه و سرخ، دارای سنگ ريزه و بسیار حاصلخیز است به گونه ای که هر نوع گیاهی در آن فرصت رشد می یابد. وجود آب و هوای معتدل کوهستانی نیز به رشد این گیاهان کمک می کند و سرسبزی و خرمی را برای بوژان به ارمغان می آورد.
بعد از تحقیقاتی که کارشناسان بر روی پوشش گیاهی روستای بوژان انجام دادند مشخص شد که در این منطقه 76 گونه گیاهی از 26 تیره و 64 جنس وجود دارد. پروانه آسایان ، تیره های کاسنی ، نعنایان و گل گاو زبان از فراوانترین آنها می باشند که هر کدام 9/22 درصد از گونه ها را شامل می شوند. همچنین بیشتر گیاهان منطقه ریشه ی ایرانی - تورانی دارند و حدود 233درصد آنها دارای خواص درمانی می باشند.
پوشش جانوری
در روستا دام های بسیاری وجود دارند اما در اطراف آن و به طور کلی در رشته کوه های بینالود حیواناتی از قبیل قوچ، میش، عقاب، پلنگ، گرگ، شغال و روباه نیز یافت می شود.
