وبلاگ سرگرمی و دانستنی ها
» جاذبه گردشگری و تاریخی ، تفریحی شهر عجب شیر
عجب شیر یکی از شهرهای جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان عجب شیر است و در سينه جلگه حاصلخيز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه چای، در دامنه جنوبی ارتفاعات تورجان از پيش كوههای توده سهند واقع شده و دارای آب و هوای نسبتا معتدل است تا حدی که در این روزها گرم تر از سایر نقاط آذربایجان شرقی بوده و پذیرای میهمانان نوروزی است. ساکنان شهر عجب شیر به زبان ترکی آذری سخن گفته و اکثریت پیرو دین اسلام و مذهب شیعهٔ دوازده امامی هستند. مسلمانان علوی و ترک‌های بهایی نیز در این شهرستان در اقلیت هستند.
شهرستان عجب شیر با مساحت 750 کیلومتر مربع از شمال به شهرستان های زیبای اسکو و آذرشهر، از شرق به مراغه، از غرب به دریاچه ارومیه و از جنوب به بناب محدود است.
این شهرستان به جهت نزدیکی به مرکز استان از امتیازات ویژه ای برخوردار است، این شهرستان در 90 کیلومتری مرکز آذربایجان شرقی قرار دارد و غرب آن به نمک زار دریاچه ارومیه محدود می شود.
وجود این شوره زارها سبب شده که مسافران زیادی برای درمان و شفا بخشی به ساحل دریاچه بیایند و دستها و پاهای خود را در شوره زار نمک دفن کنند و باعث درمان بیماری های خاص عضلانی، استخوانی و آرتروز خود شوند.
شهر عجب شير در سينه جلگه حاصلخيز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه‌چايی، در دامنه جنوبی ارتفاعات تورجان از پيشكوههای توده سهند واقع شده است. ظاهراً انگيزه پيدايش و علل وجودی آن داشتن موقعيت جغرافيای ممتاز، اقليم مساعد، خاكهای بارور، منابع آب، روستاهای آباد و دسترسی به درياچه اروميه بوده است.
از تاريخ بنای شهر اطلاع درستی در دست نيست اما طبق روايات، شهر عجب شير و حومه نزديک آن كلاً بقايای شهر گمشده (شيز)، بزرگترين شهر آذربايجان در عهد اشكانيان و سامانيان است كه قدما در عظمت و شكوه آن داستانها گفته‌اند.
«دروازه غربی آن در مكان فعلی ويرانه‌هايی شهر باستانی (مهراب) واقع در شمال شرقي روستای آغجه‌اوبه و دروازه شرقی در محل معروف به مادتوپراقی (سرزمين ماد) واقع در كمره كوه آشوروم قرار داشته است. كه با اين وضع طول شهر از دروازه غربی تا شرقی به 10 كيلومتر میرسيده است. در تأييد احتمالی اين روايات وجود چند پديده باستانی و آثار حيات انسانی در فواصل نقاط ياد شده بدان قوت بيشتری میبخشد.
در مراجعه به سوابق تاريخی مقرر اوليه و هسته مركزی آن يكي از محلات قديمی موسوم به ديزج بوده است. اين كوی امروزه با همين نام سابق (ديزه) در قسمت غربی شهر قرار دارد. معروف است كه در محل ورودی آن، دروازه بزرگی بوده كه شيطان تختی (تخت شيطان) ناميده ميشد. جالب اينكه اين نام مرموز را يدک میكشد. ظاهراً از فلسفه وجه تسميه آن كه چرا به اين نام معروف گشته روايات معقولی شايع نيست. ولی از آنجا كه واژه (تخت) در تاريخ ايران ريشه عميق و جايگاه خاص داشته است مانند تخت جمشيد و تخت سليمان گمان ميرود اين موضع هم در گذشته كانون حوادث ناگوار و تلخی بوده كه اين چنين ناميده شده است. از گفته‌ها چنين بر می آيد ديزج دارای دوکوی بوده كه هر يك كلانتر و والی جداگانه‌ای داشته است. يكی موسوم به (گوهن‌دوز) و ديگری (اسكندری) بوده است. امروزه از كويها و دژهای آن اثری باقی نمانده و معلوم نيست بدنبال چه سرنوشتی تخريب و از بين رفته است.
يكی از علل وجودی شهر موقعيت خاص آن بوده و به لحاظ عبور جاده قديمی و معروف (آذربايجان ـ عراق و شامات) از اهميت زيادی برخوردار بوده است. به همين جهت منزلگاههای معتبری در آن قرار داشت. كاروانهای بزرگ تجارتی و زيارتی كه از نقاط مختلف آذربايجان بزرگ و از شهرهای باكو، گنجه، نخجوان، اردبيل و تبريز عازم زيارت عتبات عاليات و مكه مكرمه بودند، پس از توقف كوتاه و يا بيتوته در آن به سفر خود ادامه ميدادند. لذا برای پذيرايی از زائران و تجار قافله ها كه در اين محور رفت و آمد داشتند تأسيسات مجهزی چون مهمانخانه، كاروانسراهای چندی وجود داشت كه در طول شبانه‌روز آماده پذيرايی بودند. در غرفه‌های دو طبقه آنها علوفه چهارپايان و ديگر كالاهای مورد نياز قافله ها عرضه میگرديد. اغلب اين سراها در مركز شهر و اطراف بازار پراكنده بود كه امروزه نمونه‌های چندی از آنها مانند: كارواسرای حاج‌علی، حاج محمد، حاج علی شيشوانی، حاج خيراله، حاج دوشاب (حاج اللهوردی سعدآبادی)، حاج ميلانی، حاج مطلب، حاج حيدر در دور و بر راسته بازار به چشم ميخورد.
بقايای غرفه‌های فرسوده بعضی از آنها بر جايگاه ويرانه‌اش چمباته زده، با حسرت و اندوه بر گذر روزگار مينگرد و بی صبرانه در انتظار سرنوشت تلخی است كه دير يا زود به سراغش خواهد آمد و آنجاست كه بر خاطرات ديرين آوای جرس كاروان كه هنوز هم در صحن سرايش طنين‌انداز است پايان خواهد داد.
منطقه نمونه گردشگری قلعه چای با فاصله 55 کیلومتری از مرکز این شهرستان، غنی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی بوده و گور دخمه تاریخی نیگه چی، روستای صخره ای چهار بلوط و دو چشمه آب معدنی از شاخص ترین جاذبه های آن به شمار می رود.
این منطقه دارای پنج قلعه تاریخی و ثبت شده مربوط به هزاره اول پیش از میلاد بوده که شامل قلعه ضحاک، کهن دژ، جوان قلعه و قلعه حوری است. قلعه چای از مناطق نمونه گردشگری آذربایجان شرقی بوده که سالانه گردشگران و علاقه مندان زیادی را به سوی خود جذب می کند.
داش قلعه سی و یا همان قلعه ضحاك در 25 کیلومتری شهرستان عجب شیر، یكی از مكانهای دیدنی است كه در ارتفاع 2300 متری از بستر رودخانه «قلعه چای » در دوران تاریخ كهن ایران زمین پا برجا بوده و آثار زیادی در داخل و پیرامون خود از دوران هخامنشیان، اشكانیان، ساسانیان و عصر تمدن اسلامی به یادگار دارد.
این قلعه با بیش از سه هزار سال قدمت بر فراز كوه منفرد با ناگفتنی های بسیار و حكایتهای زیاد، از مكانهای مهم و تاثیرگذار اقوام مانایی و مادها در گذشته بوده است.
پیشینه این قلعه چون به اقوام مختلفی همچون مادها و مانایی ها برمی گردد برای همین در طول تاریخ نامهای متعددی از جمله ضحاك، اژدهاك، قیز قلعه سی، داش قلعه سی، باروآس، رویی دژ بر این قلعه نهاده اند.
تاریخ نویسان، این قلعه كه به عنوان یك دژ استفاده می شد، از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و دیوارهای آن مزین به كنده كاریهای متعدد است. این قلعه دارای مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب ، سالن شورا، حمام و دهها آثار دیگر است.
در اين قلعه برجی وجود دارد که از خشت، ساخته شده و صرفنظر از استحکام دروازه قلعه، تنها برج دفاعی کل قلعه به شمار ميرود چرا که اطراف قلعه پرتگاه بوده و نيازی به استحکام بيشتری نبوده است.
داش قلعه سی را می توان پس از ساعت ها صعود از تخته سنگهای لغزنده و معابر پلكانی صعب العبور به شكل بنایی با طاق قوسی از سنگ خارا با لایه ای از كاشی های لاجوردی به صورت شگفت انگیزی مشاهده كرد.
کاوشگران میراث فرهنگی در حال مطالعه این قلعه باستانی و عجیب هستند، این قلعه در منطقه نمونه گردشگری قلعه چای و در حد فاصل روستاهای بارازلو و ینگجه واقع شده است.
بندر رحمانلو زیبای خفته دریاچه ارومیه
بندر رحمانلو از توابع دهستان دیزجرود غربی بخش مرکزی شهرستان عجب شیر، در ساحل شرقی دریاچه ارومیه قرار گرفته است.
زمانی که آب دریاچه خشک نشده بود، این بندرگاه از بنادر مهم اسکله ای برای پهلوگیری کشتی ها در دریاچه اکوزیستی ارومیه به حساب می آمد و به داشتن آب شور و لجن های موجود در سواحل شرقی دریاچه ارومیه معروف بود.
با اینکه آب دریا خشک شده است ولی به نظر کارشناسان و گردشگران، این بندر زیباترین نقطه دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی است که به عنوان منطقه ملی گردشگری نیز شناخته شده است.
ساحل این بندر تاریخی از زمان‌های دور و به ویژه قاجاریه، محل تفریح عمومی مردم و شاهان این سلسله بوده است.در سمت شمالی بندر رحمانلو اسکله ای برای پهلو گرفتن کشتی‌های باری و مسافری و در بخش جنوبی محلی برای مسافرینی که به منظور استفاده از آب و لجن دریاچه به این بندر می‌آیند، احداث شده است.احداث پیست سوارکاری به طول یک کیلومتر توسط اداره تربیت بدنی شهرستان عجب شیر است.
قلعه چای
در شهر عجب شیر، یکی از مکان‌های گردشگری است. قلعه چای دشتی وسیع است که آثار تاریخی و طبیعی بسیاری دارد. چهار قلعه باستانی به نامهای قلعه ضحاک، قلعه حوری، قلعه جوان و کهن دژ در این منطقه قرار دارند.سد قلعه چای و دریاچه‌اش ترکیب زیبایی را در این منطقه به‌وجود آورده‌اند. اطراف دریاچه سد درختان زیادی وجود دارد
صنایع دستی شهرستان
از عمده صنایع دستی مردم شهرستان عجبشیر فرش، گلیم، جاجیم، منبت کاریها و معرقکاریها روی چوب، سوزن دوزی است. از جمله محصولات حال حاضر شهرستان که به صورت سوغاتی به سایر شهرها و حتی سایر کشورها صادر میشود، گردو، بادام، سیب زمینی، پیاز، انگور و نیز گلیم و عسل، و محصولات لبنی از جمله کره و پنیر محلی و غیره میباشند.
ابنيه‌های تاريخی باستانی
مساجد چوبی و تاریخی دوره صفوی که خاستگاه معماری ابنیه های چوبی در آذربایجان بوده و به یقین کاخ های چهل ستون، هشت بهشت و عالی قاپو در اصفهان و برخی از ابنیه ها در ایران برگرفته از معماری چوبی آن است.
این مساجد به عنوان اماکن مذهبی و مقدس دارای زمینه خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند به آثار تاریخی و فرهنگی است. مساجد جامع شیرلو و روستاهای گوراوان و شیشوان از جمله مساجد چوبی این شهرستان بوده که سقف چوبی آن به کنده کاری و رنگ آمیزی های طبیعی و گیاهی زیبایی مزین شده است.
مرمت مسجد قاضی شیشوان، مرمت مسجد شیرلو که به اتمام رسیده، و مرمت مسجد حنفیه گوروان، مرمت حمام نوبهار، مرمت خانه اربابی جوانقلعه، مرمت خانه ارغندی شیشوان و کبوتر خانه جاده پادگان که ناتمام می‌باشد
گسترش اين خطه در ساحل درياچه اروميه (چيچست) و دامنه كوه زيبای سهند، همراه با رودهای خروشان و چشمه‌های جوشان و طبيعتی دلپذير از گذشته‌های دور بدان اعتبار خاص و چشم‌اندازی بديع بخشيده است. درياچه چست با بيش از 35 نام تاريخی، خاصيت شفابخشی، سواحل كوهستانی، امواج آرام، اقليم مطبوع، آفتاب دلچسب، آسمان آبی، آبزيان شگفت‌انگيز (آرتيميا و اولنا) و جزاير كبودان و اشك اسپير با دنيايی از حيات وحش و پوشش گياهی منحصر بفرد، برای انسان بيمار قرن بيستم كه از فعاليتهای روزمره و اقامت اجباری در محيط كوبنده و يكنواخت شهری خسته شده است، میتواند محيط دنج و مكانی دلخواه جهت تمديد اعصاب، تلطيف روان و رفع خستگی باشد. لذا اختصاص ايامی از تعطيلات آخر هفته شهروندان پيرامون آن از (تبريز تا بوكان) جهت تفريح و تفرج در كرانه‌های سرسبز، ارتفاعات زيبا، دشتهای فراخ و بهره‌گيری از آبهای معدنی برای انسان (شهری) الزامی مینمايد. قهراً چنين سفره‌های مفرح و بازيهای شادی بخش در بازيابی تعادل روحی، آرامش فكری و تقويت روح انسان دور از طبيعت اثر انكارناپذير دارد.
مساجد تاریخی عجبشیر شاهکاری از هنر معماری اسلامی
با جلوه ها و نقوش زیبا و دیدنی، شاهکاری از هنر معماری کهن و زیبای اسلامی است. مساجد چوبی این شهرستان با قدمت دیرینه خود همچنان استوار ایستاده و علاوه بر ویژگی معنوی از ویژگی تاریخی و گردشگری برای گردشگران داخلی و خارجی برخوردار است.
این مساجد به انواع طرحهای زیبای اسلیمی و گل و بوته که بارنگهای گیاهی رنگ آمیزی شده، مزین شده و نقوش و جلوه های دیدنی و زیبای آن دیدگان گردشگران را نوازش می دهد.
مسجد قاضی روستای شیشوان
زیباترین مسجد تاریخی منطقه عجب شیر بوده که از دوران صفویه به نسلهای کنونی به یادگار مانده است.
این مسجد زیبای چوبی که شاهکاری از هنر معماری اسلامی است، در وسط میدان مرکزی روستای شیشوان قرار گرفته و به عنوان عبادتگاه از سوی مومنان محلی و بازدیدکنندگان مورد استفاده قرار می گیرد.
سقف چوبی بی نظیر و دیدنی این مسجد که مزین به طرحهای زیبای گل و بوته و طرحهای اسلیمی بوده بر روی شش ستون چوبی با پایه هایی از قطعات سنگ استوار است.
مسجد قاضی عجبشیر که از نظر معماری به مساجد تاریخی سفید مراغه و کبود بناب شباهت دارد، جزو اولین مساجد تاریخی چوبی کشور بوده و دارای طاقچه های پنج و هفت قومی است.
ارتفاع این مسجد و همچنین پایه های سنگی آن در مقایسه با دیگر مساجد چوبی منطقه کوتاه تر بوده و از سادگی خاصی برخوردار است.
مسجد جامع( شیرلو) عجب شیر با قدمت دوران صفویه بوده و با توجه به کتیبه های موجود در این مسجد تاریخ بنای آن را می توان به دوران قاجاریه نسبت داد.
این مسجد تاریخی و زیبا دارای شبستانی به ابعاد ۲۰ ;۲۱۵#۱۵متر بوده که از لحاظ زیبائی با مسجد جامع میدان بناب قابل مقایسه است.
شبستان این مسجد دارای دیوارهای آجری و ستونهای چوبی با سرستونهای مقرنس و قطار بندی شده و سقف چوبی منقش است.
مسجد حنیفه گوراوان
معروف به مسجد محمد حنیفه از دیگر مساجد تاریخی و زیبای عجب شیر بوده که به هنر معماری اسلامی مزین شده و با ویژگیهای خاص و دیدنی خود در روستای گوراوان این شهرستان واقع است.
کف این بنا به دلیل رطوبتهای سطحی پنج پله بالاتر از سطح زمین قرار گرفته و تیرهای اصلی سقف به صورت یکپارچه و شرقی و غربی است. در این مسجد 12ستون بکار رفته که دو ستون آن آجری با قطر نسبتا زیاد و ده ستون دیگر چوبی با سرستونهای معمولی بوده و دارای نمای آجری است در روستای گوراوان عجب شیر واقع شده، یکی از معدود مساجد تغییر نیافته دوره ایلخانی بوده و از قدیمی ترین مساجد تاریخی منطقه است
تاریخچه
شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته وبا توجه به داده های باستان شناسی و با در نظرگرفتن این نکته که اکثر تمدن ها و فرهنگ ها در کنار رود خانه ها وآب بوجود آمده اند این شهرستان هم از این قاعده استثنا نیست.و رود خانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره های قبل از میلاد تا حال بوده است و وجود غارها و پناهگاه های صخره ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده است و بسیاری شناسایی شده وغیر ثبتی هستند. علاوه بر آن وجود تپه ها و محوطه های باستانی که بر اساس داده های باستان شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس وسنگ) می رسد تپه های گل تپه،سیچان تپه،تیکان تپه آنچه ما به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می توانیم به آن اشاره نماییم کتیبه اورارتویی جوان قلعه در 8 کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده است
این کتیبه هم از نظر تاریخی وهم از نظر اهمیت منطقه خبر می دهد و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه میتوان اشاره کرد. در دوره های بعدی، دوره ی تاریخی می توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت های اشکانی وساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود. از دوره اسلامی میتوان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی ترین مسجد چوبی جنوب استان باقدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود. اینها همه وهمه گوشهای مختصر از تاریخ این شهرستان می باشد.
