» آرامگاه سعدی - معماری معاصر ایران

مقبره سعدی شیرازی ، شاعر فارسی قرن سیزدهم

سعدی شیرازی یکی از مهمترین شاعران و شخصیت های ادبیات فارسی بود. گلستان و بوستان برجسته ترین آثار شیخ سعدی است.آرامگاه سعدی معروف به سعدیه، در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه‌ی کوه در شمال شرق شیراز قرار دارد. این مجموعه مقبره‌ سعدی، شاعر بزرگ سده‌ هفتم هجری، و تعدادی دیگر از علما و شاعران را در برمی‌گیرد. ساختمان آرامگاه، به سبک ایرانی و دارای 8 ستون سنگی قهوه ای رنگ است. اصل بنا با سنگ سفید و کاشی تزئین شده است. نمای بیرونی این آرامگاه به شکل مکعب است ولی در واقع شکلی هشت ضلعی دارد که با دیوارهای مرمری پوشیده شده است

آرامگاه سعدی که به عنوان آرامگاه سعدی یا سادیه نیز شناخته می شود ، یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری شیراز است. تعداد زیادی از ایرانیان و غیر ایرانی ها به این مکان میروند و احترام خود را به سعدی نشان می دهند و به آثار ، نثر و اشعار وی علاقه مندند. این شاعر ایرانی دانشمند شناخته شده ای در سطح جهان است که سخنان وی قلب های بسیاری را در سرتاسر جهان به لرزه درآورد و بسیاری از ذهن ها را بیدار کرد تا در زندگی خود گام های جدیدی بردارند تا به سطوح بالاتر بشریت برسند. محیط این مکان از معماری بسیار جذاب برخوردار است و هرچند به خودی خود شخصیت جالبی نیز داشته است.

سعدی در قرن سیزدهم زندگی می کرد ، اما او مردی است برای تمام قرن ها نوشته های او عمیق ، غنی و ایده های وی با ارزش های اجتماعی و اخلاقی فراتر از زمان بوده است. سخنان وی توسط فارسی زبانان داخل ایران و خارج از کشور نقل شده است. حتی منابع غربی از او نقل قول کرده اند و همچنان به این کار ادامه می دهند. وی به عنوان یکی از استادان بزرگ ادبیات کلاسیک فارسی بسیار شناخته شده است. برخی حتی او را تنها پس از فردوسی به عنوان مقام دوم داده اند که مقام وی در زمینه صرفه جویی در زبان فارسی بی نظیر است و هیچ کس حتی نمی تواند کاری را که انجام داد انجام دهد.

شهرت سعدی در ادبیات فارسی به دلیل فصاحت وی در استفاده از زبان است. پس از گذشت 8 قرن ، آثار او هنوز به آسانی قابل درک است و ایده های او هنوز هم برای گویندگان زبان تحسین برانگیز است.

سعدی مرد یادگیری بود. گذراندن دوران كودكی بدون پدر و گذر از جوانی در فقر و سختی هرگز او را از ادامه یادگیری باز نمی دارد. بنابراین ، وی زادگاه خود را به بغداد واگذار کرد و در آنجا دانشگاه نظامیه مرکز دانش بود و بسیاری در آنجا در جهان اسلام تحصیل کردند. در میان مباحث مختلفی که در آنجا تحصیل می کرد ، ثابت کرد که در ادبیات عرب ، علوم اسلامی ، تاریخ ، حکمرانی ، قانون و کلام اسلامی عالی است.

هنوز در بین ما هستند پیرمردان و پیرزنانی که در مکتب‌خانه، گلستان می‌خواندند و از ابتدای کودکی جانشان با واژه‌های سعدی آشنا می‌شد و هنوز حفظ‌اند آغازین جملات گلستان را که «ملت خدای را، عزّ و جلّ، که طاعتش موجب قرب است و به شکر اندرش مزید نعمت هر نفسی که فرو می‌رود ممدّ حیات است و چون برمی‌آید، مفرّح ذات» گلستان سعدی، جهانی‌ است حکمت آمیز و حکمت آموز. خوانش و هم‌چنین حفظ گلستان در مکتب ‌خانه‌های قدیم، حکمتِ عمومی‌ به اذهان تزریق می‌کرد که تأثیرش را در گفتار و کردار بزرگان و سالمندان، دیده‌ایم.

سعدی ضلع اخلاقی مثلث اندیشه و یا انیشیدن جامعۀ آن زمان بود، در حالی‌که ضلع عرفانی را مولوی و ضلع حماسی را فردوسی، در اختیار داشتند. تأثیر حکمتی که گلستان در اذهان مردم داشت، امروزه به هیچ وجه با خواندن یک حکایت از او در کتاب‌های درسی، به دست نمی‌آید و این فقدانی است که به وضوح در جامعۀ امروزه، شاهدش هستیم.

یکی از حکایات معروف گلستان حکایت «جدال سعدی با مدعی در بیان توانگری و درویشی» که در این دیالکتیک، گوییا سعدی بی‌طرف ایستاده است و ما در هر دو طرف نشانده. تضادها و تناقض‌ها را بیان می‌کند و به ظریف‌ترین شکل، نقاط ضعف را نشان می‌دهد.

یک مرتبه از قول توانگر می‌گوید:

«پس عبادت اینان به قبول اولی‌تر، که جمع‌اند و حاضر، نه پریشان و پراکنده خاطر. اسباب معیشت ساخته و به اوراد عبادت پرداخته. عرب گوید اَعوذ بالله مِنَ الفقر المُکِّبِ و جوارِ من لا یُحَبّ وَ در خبرست الفقرُ سوادُ الوجهِ فی الدّارین.»

که انسان یقین می‌کند سعدی خود توانگر است و طرفدار توانگران، و بار دیگر چنان از قول درویش می‌گوید:

« (توانگران) علما را به گدایی منسوب کنند و فقرا را به بی سر و پایی معیوب گردانند و به عزت مالی که دارند و عزّت جاهی که پندارند برتر از همه نشینند و خود را به از همه بینند و نه آن در سر دارند که سر به کسی بردارند. بی خبر از قول حکما که گفته‌اند هر که به طاعت از دیگران کم است و به نعمت بیش، به صورت توانگرست و به معنی درویش.»

که آدمی شک می‌کند سعدی به راستی توانگر بوده است و این‌گونه از قول درویشان سخن می‌راند؟!

سخن در باب سعدی و گلستان او بسیار است و باید به این بسنده کرد، که کتاب گلستان در هر خانه‌‌ای، به واقع «جهانی‌ست بنشسته در گوشه‌ای» و خوشا به حال آن جهانگردی که در آن سیاحت کند.

سعدی مرد مسافرتی بود. حمله مغول ها و اوضاع ناپایدار در ایران باعث شد تا او زندگی در خارج از کشور در کشورهای مختلفی مانند آناتولی ، سوریه ، مصر ، عراق ، سند (پاکستان امروز) ، هند ، آسیای میانه ، حجاز (عربستان سعودی امروز) و غیره را در سرتاسر کشورش داشته و سرانجام پس از 30 سالگی سالها به عنوان مرد سالخورده به زادگاهش بازگشت و مورد استقبال و احترام بسیار قرار گرفت. وی به دلیل دانش خود به عنوان "شیخ" لقب گرفت و پیروانی پیدا کرد که به دنبال ارزش ها و سخنان او بودند.

آثار ادبی سعدی

در طی دو سال پس از بازگشت به شیراز ، سعدی دو کتاب مشهور خود را نوشت: بوستان که در سال 1257 نیز با نام بوستان (باغ) شناخته می شود و گلستان با نام گلستان (باغ گل سرخ) در سال 1258. بوستان کاملاً به صورت آیه معرفی می کند اخلاقی است. فضایل و گلستان عمدتاً در نثرهای حاوی داستانها و حکایات شخصی است.

آثار او در قالب اشعار و داستان نیز مورد علاقه مندان به ادبیات فارسی قرار گرفته است. او همچنین برخی از آثار به زبان عربی نیز خلق کرده است.

یکی از معروف ترین آثار او ترجمه های مختلفی از وجود دارد ،

انسان

در ایجاد یک جوهر و روح عضو یک کل است.

اگر یک عضو از درد رنج ببرد ،

سایر اعضای اضطراب باقی خواهند ماند.

اگر شما برای درد انسان ابراز همدردی

نکردید ، نام انسانی است که نمی توانید آن را حفظ کنید!

ساخت و معماری مقبره سعدی

سعدی در روستایی در خارج از شیراز به خاک سپرده شد که هم اکنون بخشی از شهر است اگرچه در حومه شهر در یک محله نسبتاً فقیر قرار دارد. در زمان کریمخان زند ، حاکم قرن 18 میلادی شیراز ، مقبره فعلی سعدی را برای احترام بیشتر او ساخته است. این در قالب یک ساختمان چند طرفه است و یک گنبددر بالای آن قرار دارد. از بیرون ممکن است به دلیل نمای مسطح که با کاشی های شیرازی تزئین شده است ، درخت زندگی را با رنگ های مختلف به تصویر می کشد ، شبیه به یک ساختار مربع است و در داخل ، می توانید 8 گوشه ساختمان و لامپ بزرگ را که از سقف آویزان است ، مشاهده کنید. قبر او به زیبایی در فارسی حک شده است.

بعداً این بنا توسط یک سنگ فرش کلوناد به یک مقبره دیگر به نام ، شهیده شیرازی وصل شد. در زمان رضا شاه مقبره توسط برخی از قسمت های جدید ترمیم و الحاق شد. آندره گدار ، معمار فرانسوی وظیفه بازگرداندن چندین اثر تاریخی در ایران و غیره را به عهده داشت.

آرامگاه سعدی در داخل باغی واقع شده است که در آن گلهای زیبا و چندین درخت سرو کاشته شده است تا زیبایی هر چه بیشتر تنظیمات را ایجاد کند. یک حوضچه ماهی در زیرزمینی که تا چند مرحله به آن رسیده و بازدید کنندگان را به سمت برخی کانال های آبی سوق می دهد که از زمان سعدی در این مکان مورد استفاده قرار گرفته است. امروز برخی کانال های عبور ماهی وجود دارد

اخیراً افراد بیشتری برای بازدید از مقبره سعدی به این مکان می آیند و احترام خود را به شاعر نشان می دهند ، این باغ بزرگ شده است و می تواند سه برابر بیشتر بازدید کننده را در آن جای دهد.