وبلاگ سرگرمی و دانستنی ها
» سوغاتی های شهرهای مختلف ایران
صنایع دستی
حصیربافی
صنایع دستی بومی و اصیل استان گیلان است که در بیشتر مناطق استان رواج دارد. الیافی که برای بافت حصیر در استان گیلان استفاده میشود از «کلوش» (ساقه‌ی برنج) یا از ساقه‌ی نی‌ها و گیاهان خودرویی که در کنار مرداب‌ها و مناطق مرطوب رشد می‌کنند، تهیه میشود. البته رونق حصیربافی در استان، باعث شده تا برای تهیه‌ی الیاف حصیربافی، قسمتی از مزارع استان به کاشت گیاه کنف، اختصاص پیدا کند. از آن‌جایی که کشاورزان گیلانی در روزهایی که کار کشاورزی سبک‌تر است، به حصیربافی مشغول هستند و زنان روستایی نیز در بیشتر روزهای سال، حصیربافی می‌کنند، این هنر از نظر تعداد شاغلین در بین مشاغل خانگی، رتبه‌ی سوم را در استان دارد. در استان گیلان، زیراندازهای حصیری طرح‌دار و ساده با استفاده از دستگاه حصیربافی که شبیه دار زمینی است بافته می‌شوند و بافت انواع ظروف و کلاه حصیری با دست انجام میشود. در سال‌های اخیر، صنایع دستی زیرمجموعه‌ی حصیربافی مانند مرواربافی و بامبوبافی نیز در استان گیلان رونق گرفته است.
رشتی‌دوزی
مطلب مرتبط
بهترین زمان برای سفر به شیراز از نظر آب و هوارودوزیهای سنتی ایران است که با نام قلاب‌دوزی رشتی نیز شناخته میشود و روشی برای تزیین پارچه با نخ‌های ابریشمی است. قدمت این هنر در استان به درستی مشخص نیست ولی با توجه به اسناد تاریخی، هم‌زمان با رونق بافت پارچه‌های ابریشمی در طبرستان و گیلان، رشتی‌دوزی نیز رواج داشته است. در گذشته بهترین نوع ابریشم ایران در گیلان تولید می‌شده و همین مطلب، دلیل رواج رشتی‌دوزی بوده است. نمونه‌هایی از پارچه‌های قدیمی که با رشتی‌دوزی تزیین شده‌اند، در موزه‌ی آستان قدس رضوی نگهداری میشود و این هنر گیلانی در فهرست آثار ملی به عنوان میراث فرهنگی ثبت شده است. رشتی‌دوزی معمولا روی پارچه‌ی ماهوت انجام میشود که نوعی پارچه‌ی پشمی ضخیم و پرزدار است و بافت ظریفی دارد. رشتی‌دوزی به سه روش ساده، برجسته و معرق دوخته میشود و ابزار ویژه‌ای دارد. نوک قلاب مخصوص آن که دسته‌اش چوبی است، منحنی نیست و بریدگی دارد و به گیره‌ی چوبی آن، جریده می‌گویند. در گذشته علاوه بر تزیین لباس و لوازم پارچه‌ای منازل با رشتی‌دوزی، از این روش برای تزیین روکش مزار بزرگان نیز استفاده می‌شد. مسافران در سفر به استان گیلان می‌توانند علاوه بر پرده، زیرانداز، سجاده، لباس و کلاه، رومیزی و روتختی تزیین‌شده با رشتی‌دوزی، پاپوش‌های زنانه‌ای را که رویه‌ی آنها به این روش تزیین شده، خریداری کنند.
نمدمالی
روش تولید نمد است و نمد، زیراندازی سنتی است که با پشم تولید میشود. نمدمالی، قدیمی‌ترین روش تولید زیرانداز و از دشوارترین صنایع دستی است. از آن‌جایی که نمد، زیرانداز مناسبی برای مناطق مرطوب و بارانی است، تهیه‌ی نمد از پشم بهاره‌ی گوسفند، در مناطق روستایی اطراف دریای خزر، سابقه‌ی زیادی دارد. در نمدمالی، عمل بافتن انجام نمی‌شود و با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت در محیط قلیایی، شرایط در هم تنیده شدن الیاف پشمی را مهیا می‌کند. نمد، غیر از زیرانداز استفاده‌های دیگری نیز داشته و دارد. در گذشته، کلاه و لباس نمدی رواج داشته است و امروزه کاربرد تزیینی نیز دارد.
جوراب بافی
این رشته کهن صنایع دستی استان مازندران، از رواج خوبی در این منطقه برخوردار است. در روستاهای استان، برای بافت جوراب از پشم طبیعی گوسفندان با رنگ طبیعی استفاده می شود. در گذشته طرح یا نقش خاصی روی جوراب بافته نمی شد و بافتی کاملا ساده داشت. اما امروزه از رنگ ها و نقوش زیبایی در بافت جوراب استفاده می شود.
موج بافی
از دیگر صنایع دستی استان مازندران می توان به موج بافی اشاره کرد. ماده اولیه برای بافت موج که به رختخواب پیچ یا ایزار نیز معروف است، پشم بوده و به این دلیل نرم، سبک، قابل شستشو و ارزان می باشد. این حرفه در گذشته رایج بوده، اما در حال حاضر در روستاهای منطقه کجور، این هنر دستی هنوز زنده و پا برجا است. یکی دیگر از انواع دستبافته ها چادر شب بوده و مشهورترین نوع آن در منطقه، چادر شب دارایی است. هنرمندان بومی در این نوع چادر شب، رنگ های متنوع و طیف گسترده ای از رنگ قرمز، که جذابیت بیشتری نسبت به سایر رنگ ها دارد، را به کار می گیرند.
ورنی بافی
در گذشته عشایر “دشت مغان”، “گرمادوز” و “ارسباران” پشم حاصل از دام هایشان را با دوک‌های معمولی می‌ر یسیدند و به روش ابتدایی رنگ ریزی می کردند و آن را برای بافت ورنی آماده می‌ساختند. نوعی دست بافت زیبا و پشمین یا ابریشمی است که به عنوان زیر انداز و در پاره‌ای از مناطق به عنوان رو انداز یا تزیین آلاچیق بکار می‌رود.ورنی به گلیم فرش نما، شبه قالی و گلیم عشایری معروف است.
جنس ورنی گاه تلفیقی از ابریشم یا پشم است و بر روی دار بصورت عمودی بدون نقشه و بصورت ذهنی توسط زنان و دختران عشایر و مناطق روستایی بافته می شود.تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام میشود که عشایر فرصت کافی برای استراحت و سکونت در یک منطقه را دارند.
مواد اولیه برای تهیه ورنی، پشم، پنبه، کنف و موی حیوانات است. ورنی گاه به صورت پیچ بافی و جناغی است و عموما از طرح‌های هندسی استفاده میشود.نوع و شکل ورنی ممکن است در ایلات و عشایر گوناگون متفاوت باشد، زیرا این صنعت ابتدا توسط عشایر تولید شده است. هم اکنون نیز ایل‌های بختیاری، بلوچ و قشقایی از ورنی استفاده می‌کنند.
صنعت چرم تبریز
نیز جزو پیشروان صنایع چرم ایران است. کیفیت کیف و کفش تبریز در سطح کشور شهره است. در سال 1387 خورشیدی حدود 90 درصد از 30میلیون جفت کفش تولیدی در ایران در این شهر تولید شده‌است.
چاپ باتیک
چاپ کلاقه‌ای یا باتیک از هنرهای سنتی آذربایجان شرقی است که بیشتر در اسکو رواج داشته و هنرمندان فعال در این رشته با استفاده از رنگ های طبیعی برگرفته از میوه ها و گیاهان، نقش ها و اشکال متنوعی را بر روی پارچه، روسری و شال می آفرینند.
کار هنرمندان باتیک، کار پهن شده بر روی ریسمان ها برای خشک شدن، نمایشی از صنایع دستی ایرانی در رنگ ها و طرح های گوناگون است که با وزش باد جلوه نمایی می کند.در عملیات رنگرزی بر روی پارچه در این روش، بیشتر از رنگ های گیاهی مانند روناس، اسپرک، پوست انار و زردچوبه استفاده می شود.
در دوران قدیم هنرمندان فعال در این رشته از ترکیب برگ درخت مو، سود سوزآور و خاک رس ماده ای مقاوم و چسبناک بدست می آوردند و قسمت هایی از پارچه را بوسیله قلم مو با این ماده می پوشانده و تمامی پارچه را رنگرزی می کردند.پس از شستشوی پارچه قسمت های آغشته به چسب به رنگ اصلی پارچه می ماند و قسمت های دیگر رنگین می شد.
در ایران از پیه گوسفند، موم خالص عسل و سقز خام ماده چاپ باتیک را می ساختند که نام بین المللی آن واکس باتیک و در آذربایجان به روغن کلاقه ای موسوم است. ابزار کار چاپ باتیک تیان نام دارد که وسیله‌ای فلزی شبیه به قیف نازک بوده و از ظروف پلاستیکی متناسب با اندازه پارچه، ظرف مسی کوچک برای جوشاندن زاج، اتو و میز اتو، میز کار، منبع حرارتی، ریسمان، گیره لباس، سوزن، قیچی، قاب چوبی (چارچوب) برای کشیدن پارچه، چکش، میخ و انواع مهرهای چوبی و قالب، قلم مو، ظروف رنگرزی، ظرف مسی برای گرم کردن ماده مقاوم و ظروف مخصوص شستشوی پارچه با بنزین در این صنعت استفاده میشود.روش‌های چاپ باتیک شامل چاپ مقاوم، چاپ برداشت، چاپ با شابلون، نقاشی باتیک روی پارچه ابریشمی، تار عنکبوتی، قلم‌مویی، بدون رنگرزی و باندا (پیچشی) است.
قالی تبریز یکی از بهترین قالی‌ها
تبریز یکی از مهم‌ترین مراکز بافت قالی در ایران است و قالی‌های بافت آن از تنوع و گوناگونی بسیاری برخوردارند.تبریز از سوی «شورای جهانی صنایع دستی» به عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب شده‌است.
در مورد تاریخچه فرش در تبریز چنین می‌توان گفت که با توجه به قدمت تاریخی این شهر؛ مسلماً هنر صنعت فرش بافی در آن به قبل از دوران صفویه باز میگردد.
در نیمه دوم قرن پانزده و در دوران صفوی، فرش از حالتی روستایی به هنر پیشرفته درباری تبدیل شد. یکی دیگر از تحولات مهم در فرش این دوره، طرح‌هایی بود که هنرمندان دربار تبریز و هرات ایجاد شد. این گونه فرش‌ها که بعضی با چله‌های ابریشمی هستند، بیشتر با طرح‌های لچک و ترنج و با رنگ‌های غالباً بژ روشن و نخودی بافته می‌شوند و در رنگ‌آمیزی گل‌ها و نگاره‌ها از رنگ‌های سرخابی، عنابی و زیتونی به فراوانی استفاده میشود.
فرش‌های تبریز در هفتاد سال اخیر اغلب با طرح‌های گلدانی، درختی، محرابی، قندیل دار، حیوان‌دار، شکارگاه، هراتی، شاخ و برگی، گلفرنگ، بندی خشتی یا قاب‌قابی، منظره‌بافی، قاب‌قرآنی و نقش‌های هندسی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین اندازه‌های ممکن بافته شده‌اند. بافت کناره و گلکی چندان خوشایند بافنده تبریزی نیست.
طرح‌های شناخته شده ناحیه تبریز عبارتند از:طرح مستوفی (کل فرنک مستوفی)،اسلیمی ترنج دار،اسلیمی لچک دار،ترنج،نقش ماهی یا هراتی،گلدانی،میناخانی،طرح درختی،طرح تصویری،طرح باغی یاگلستانی،طرح شکارگاه
نقره کاری یا حکاکی روی نقره
یکی از صنایع دستی تبریز است .بر اساس منابع تاریخی هر چند هنر نقره کوبی در تبریز از زمان های دور وجود داشته اما در زمان سلجوقیان و مغول به اوج هنری خود رسیده است.هنرمندان نقره کوب تبریز در این دو دوره با تزیین و مرصع کاری ظروف و زینت آلات و آرایش آن ها به شیوه خاص نقره کوبی و با اشکال مختلف، این هنر را به اوج زیبایی و کمال رسانده‌اند.
هنر نقره به سبک تبریز، حکاکی و قلم زنی بدون استفاده از چکش است، بدین ترتیب که با استفاده از قلم فولادی بانیروی دست بر روی فلز نقره کنده کاری انجام می شود.در صورتیکه در سبک اصفهانی قلم زنی با چکش انجام می گیرد.
پوستین دوزی
از صنایع دستی مشهد پوستین‌دوزی و نقش‌اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه برخوردار است. بنابر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه هزار ساله و یا بیشتر میباشد.پیش از این بسیاری از پوستین‌دوزها در محله نوغان گردهم می‌آمدند که اصلیت آنها کابلی و در مشهد متوطن گردیده بودند، شیوه کار آنان بدین ترتیب آغاز می‌شد، ابندا پوست تازه گوسفندان پر پشم را به دباغخانه می‌برند،
پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش می‌دادند، کارد می‌کشیدند، رنگ می‌زدند و در آفتاب می‌گستراندند تا به صورت چرم نرم و زرد رنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاح کرده و مانند خیاط‌ها برای تهیه انواع پوستین آن را برش می‌دادند و با سوزن به هم می‌دوختند،
برای تزيین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند و امروزه پوستین‌دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب میشود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این حرفه نیز روی آورده‌اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش و غیره اشتغال دارند.
فیروزه و عقیق در استان خراسان
از قدیمی ترین سنگ های شناخته شده در دنیاست. زیبایی اش در طول تاریخ آن را در زمره سنگ های پررمز و راز قرارداده و افسانه ها در مورد آن نسل به نسل و سینه به سینه ساخته شده است. فیروزه این سنگ زیبا آدمیان را در طول قرن ها شیفته خود کرده است.
مشهدمقدس به دلیل نزدیکی به نیشابور از گذشته محل تراش و عرضه فیروزه بوده و یادمان باشد که تراش فیروزه در ایران همچون فیروزه اش مرغوبترین نوع تراش در دنیا محسوب می شود
به همراه داشتن انگشتر فیروزه میتواند آنها را از چشم زخم دور کند
از سنگ فیروزه به عنوان مظهر عشق، دوستی، خوش یمنی و آرامش یاد میشود و مردم اعتقاد دارند که همراه داشتن این سنگ باعث افزایش اعتماد به نفس در آنها میشود.
مرغوبترین سنگ فیروزه باید دارای رنگ آبی سیر باشد که سختی بالایی نیز دارد. سنگ های فیروزه ای که رنگ سبز آن زیاد باشد و همچنین رنگ پریدگی داشته باشند ،کیفیت پایینی را دارد که باید در هنگام خرید این سنگ زیبا به آن دقت نمود. لازم به ذکر است تراش های فیروزه معمولاً به صورت کبوچان، دانه تسبیحی و فانتزی است.
سماور
یک واژه روسی به معنی خودجوش است. در دوره صفویه قهوه وارد ایران شد و در آغاز احتمالاً از سماور برای تهیه قهوه استفاده می‌گردید اما بعدها وسیله‌ای برای تهیه چای بود. بنابر شواهد در قرن هجدهم میلادی از ایران و خاورمیانه به روسیه وارد شد و مردم آن را به یک کالای هنری تبدیل کردند. بعدها صنعت سماورسازی در شهرها و روستا و در میان عشایر رونق گرفت و دواتگران از آن پس انواع سماور و وسایل مربوط به آن از جمله جام، لگنچه و پارچ می‌ساختند. از جمله مصنوعات دستی در مشهد مقدس سماورسازی است که تولیدات آن بسیار معروف میباشد. این سماورها با نقش و نگار آراسته گردیده و گاهاً با ورشو آبکاری میشود.
دیگ و ظروف سنگی هرکاره
از ویژگی‌های این سنگ که نوعی سرپانتین میباشد نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش است که به دلیل طبخ ملایم، غذا را لذت‌بخش می‌نماید. بنا بر روایات حضرت رضا(ع) در هجرت تاریخی خود از مدینه به مرو و ورود به نوقان به کوهی که سنگ از آن برداشت می‌کردند تکیه نموده و فرمودند، خداوند به این کوه برکت داده است
هنرهای تزیینی
اشیا با طرح تخت جمشید
یکی از جدیدترین سوغاتی‌های شیراز مجسمه‌های کوچکی است که با طرح تخت جمشید، مقبره کوروش و سربازهای هخامنشی ساخته میشود. این یک سوغات خوب و دکوری است که می‌توانید تهیه کنید و تا با دیدن آن به یاد سفر شگفت انگیز خود به شیراز بی افتید.
قلم زنی
هنری است که استادکاران و هنرمندان متخصص، با وسایل خود شکل‌های زیبایی را روی انواع فلزات نقره، مس، طلا ایجاد می‌کنند. این هنر در بازارهای سنتی شیراز همچنان وجود دارد. شما می‌توانید یک ظرف زیبا را که با این هنر تزیین شده است تهیه کنید و به عنوان سوغات شیراز برای عزیزان خود به همراه ببرید.
در شیراز هنرهای مختلف دستی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها منبت کاری است. منبت کری هنر کار دستی روی چوب است. این هنر زیبا میتواند یک سوغاتی و یادگاری ماندگار از شیراز باشد .
زیتون شهرستان رودبار،
جنوبی‌ترین شهرستان استان گیلان، به داشتن باغ‌های زیتون شهرت دارد. کشت زیتون در رودبار سابقه‌ی زیادی دارد
لیموی ترش شیراز
میوه‌ای از خانواده مرکبات که به طور معمول گرد و سبز بوده و به طور متوسط قطری بین 6-3 سانتیمتر داشته و دارای پالپ ترش مزه است. میوه، گونه‌های مختلفی از درختان مرکبات لیمو نامیده می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به لیموی کی، لیموی ایرانی، لیموی کافر و لیموی صحرایی اشاره کرد. لیموی شیراز میوه‌ای سرشار از ویتامین سی است.
شیرینی و سوغاتی
سوغاتی های خوراکی ارومیه
نقل به دو روش سنتی و مکانیزه تولید می‌شوند. نقل ارومیه در طعم‌های گوناگون بیدمشک، وانیلی، دارچینی، زعفرانی و گل محمدی تولید می شود. د.
حلوای هویج
از میان تمامی خوراکی‌های آذربایجان غربی، حلوای هویج شناخته شده‌ترین آن‌هاست. در میهمانی‌های رسمی و مناسبت‌ها و دورهمی‌هایی مانند شب یلدا، حلوای معروف ارومیه عضو جدانشدنی مجالس است. البته به علاوه هویج، این خوراکی سنتی مواد دیگری مانند خلال بادام و گردو، چوبک و شیره انگور هم دارد که طعم ویژه‌ای را به آن می‌دهند.
عرقیات گیاهی ارومیه
ارومیه با داشتن کوه‌های فراوان و دامنه‌های سرسبز و پوشیده از گل و گیاه کوهی و بومی، توانسته خود را در میان شهرهای تولیدکننده عرقیجات گیاهی و سنتی جای دهد. عرق بیدمشک، بادرنجبویه، گلاب، بابونه و ترخون در میان پرطرفدارترین عرقیجات شهر است. هر کدام از این عرقیجات هم خاصیت درمانی دارند و هم برای رفع تشنگی در شربت‌ها و نوشیدنی‌های خنک استفاده می‌شوند.
قره حلوا(حلوا سیاه)
از معروف ترین و لذیذ ترین شیرینی های سنتی اردبیل با تاریخچه بیش از یک قرن است. اهالی این استان قره حلوا را با در فصول سرد با چای میل می کنند. برای پخت حلوای سیاه اردبیلی از موادی مانند جوانه گندم، شیره عسل، گردو،کره حیوانی، آرد سبوس دار، پودر نارگیل و پسته استفاده می کنند.
شیرینی آغوزنون مازندران
از این شیرینی خوشمزه در اکثر مراسم ها و جشن های بومی مازندرانی استفاده می گردد. از جمله جشن های معروف برای صرف آغوزنون شب یلدا است که زنان شمالی با عشق آن را طبخ و برای شب چله خانواده خود آماده می کنند. در مازندران آغوزنون به دو صورت کنجدی و پیس گنده تهیه می شود. نوع کنجدی همان آغوزنون پیس گنده شکل خام شیرینی است. این خوراکی بسیار مغذی و مقوی و سرشار از فسفر، کلسیم، آهن و ویتامین است که در ترکیبات آن گردو و کنجد نیز به کار می رود .
شیرینی کماج
کماج در مازندران وهمدان پخته می شود.مواد اصلی آن شکر، تخم مرغ، شکر، آرد برنج، زعفران،وانیل، شیر، زرد چوبه و گلاب است.
نبات سوغات مشهد
از تبلور آب و شکر بدست می آید که برای تهیه این خوراکی خوشمزه ازشکر را در آب جوش حل می‌کنند تا محلول سیر شده بدست آید و سپس نخی را در آن آویزان می‌کنند و می‌گذراند تا بلور تشکیل شود و بدین ترتیب کریستال های زیبایی نبات شکل میگیرد.
نبات یکی از خوراکی های مقوی و نشاط آور میباشد و بدلیل گرم بودن آن ،در طب سنتی و اسلامی ایران ،از آن برای درمان و تسکین دل درد و مشکلات ناشی از سردی مزاج استفاده می کنند.
بصورت طعم دار میباشد که انواع طعم های نعنایی، دارچینی، زیره، لیمویی، زعفرانی، آویشن و غیره را دارد که باعث این شده که این خوراکی خوشمزه ،برای همه سلیقه ها مناسب باشد.بسیار پرکاربرد و خوشمزه میباشد و در طعم های گشنیزی، گردویی، بادام درختی، بادام زمینی، کاکائوی، نارگیلی، هل، گلاب، زعفرانی در مراکز خرید مشهد عرضه میگردد.
کیک یزدی
یکی از مشهورترین شیرینی‌های سنتی تهیه شده در استان یزد، کیک یزدی نام دارد که امروزه از طرفداران بسیاری در سراسر ایران برخوردار است. این خوراکی لذیذ از جمله شیرینی‌های معطر و خوشمزه به شمار می‌آید که علاوه بر این استان تاریخی، در بسیاری از مناطق کشور تهیه و طبخ میشود. یکی دیگر از هنرمندی‌های مردم خوش‌ذوق و باسلیقه‌ی استان یزد که در مراسم‌های مذهبی و پذیرایی از میهمانان، بیش از سایر محفل‌ها مورد استفاده قرار میگیرد. زنان هنرمند و مادران کدبانوی یزدی، برای طبخ کیک یزدی از آرد، ماست، وانیل، نمک میوه، تخم‌مرغ، جوش شیرین و پودر شکر برای تهیه‌ی آن استفاده می‌کنند. طبخ این کیک سنتی بسیار آسان بوده و با کمی دقت می‌توانید آن را در منزل تهیه کنید.
