وبلاگ سرگرمی و دانستنی ها
» جاذبه های گردشگری قصر شیرین شهرتاریخی کرمانشاه
مجموعه های تاریخی قصر شیرین یکی از اصلی ترین جاذبه های غرب ایران است.شهرستان مرزی قصرشیرین در غربی ترین نقطه کشورمان با اثر تاریخی یکی از ظرفیت های بسیار مهم بخش گردشگری استان کرمانشاه است
هم اکنون از 168اثر تاریخی قصرشیرین، 66 اثر آن به ثبت رسیده که با توجه به بررسی و شناسایی صورت گرفته در بخش نفت شهر و سومار این آمار از مرز موجود فراتر خواهد رفت.
مهم ترین آثار تاریخی قصرشیرین می توان به عمارت خسرو، چهارقاپی، کانال آبرسانی ساسانی، عمارت بان قلعه و کاروانسرای شاه عباسی اشاره کرد اسم قصر شیرین (به کردی: قه‌سری شیرین Qesir-Şîrîn) یکی از شهرهای استان کرمانشاه در غرب ایران است. این شهر مرکز بخش مرکزی شهرستان قصر شیرین در غرب استان کرمانشاه است و در نزدیکی مرز ایران و عراق قرار گرفته‌است. قصر شیرین به دلیل نخل‌های بلند و همچنین محصولات متنوع کشاورزی مورد توجه بوده‌است. این شهر از دیرباز مکانی برای هم زیستی اقوام مختلف کرد، و مذاهب مختلف ازقبیل (یارسان، شیعه، سنی، یهودی، مسیحی و بهائی) بوده‌است. لازم است ذکر شود در اطراف قصر شیرین منابع نفت نیز وجود دارد.
علت نامگذاری این ناحیه به قصر شیرین
احداث کاخی برای شیرین، همسر مسیحی خسرو پرویز در این محل بوده‌است.در مورد سوابق تاریخی و وجه تسمیه قصرشیرین مطالب فراوانی گفته شده، از جمله آنکه قصرشیرین را که اسم آن دستجرد، دستگرد بوده که یونانیها آنرا آرت میتا گفته‌اند آرت در زبان لاتینی به معنی معماری است. در این هر دو نام یگانگی الفاظ میتان و ماد مشهود است و دستگرد یکی از قصور سلطنتی خسرو پرویز بوده است. جغرافی دانان معتقدند که در دوره هخامنشی نیز این محل دارای بخش‌های آبادانی بوده که بنام‌های کاله یا اکرای پل سرپل ذهاب و کادینا کرند و باغشتانا و سرخک نوشیروان و قره غان خوانده می شدند. لسترنج آورده است که: شش فرسخ بعد از خانقین در نصف راه حلوان که اولین شهر استان جبلان است قصرشیرین واقع شده است. شیرین معشوقه خسرو پرویز است و قصرشیرین قریه‌ای است یزرگ که بارو و خرابه قصر ساسانی در آنجا پدیدار است. ابن رشد در قرن سوم دربارهٔ آن می‌گوید: ایوانی بزرگ و با شکوه از گچ و آجر دارد. به گرد ایوان حجره‌هایی ساخته‌اند و حجره‌ها به یکدیگر راه دارندو در حجره‌ها به آن ایوان باز می‌شود. جلو ایوان صفحه‌ای است از سنگ مرمر، داستان فرهاد دلداده شیرین و پهلباد نوازنده و شبدیز اسب معروف خسروپرویز در بسیاری نقاط آن حول و حوش به صورت افسانه‌ای درآمده است. بر قصرشیرین جبال بزرگی مشرف است که در سر حد ایران واقع است. این شهر در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است ولی بعلت موقعیت خاص خود دوباره از نو ساخته شده است بطوریکه پس از حمله اعراب به ایران قصرهای خسروپرویز بکلی ویران گشت و تا سال 1270قمری قصر شیرین قصبه کوچکی بیش نبوده و جمعیتی در حدود 2500 نفر داشت. قصرشیرین در جنگ بین‌المللی اول مرز سربازان دولتی آلمان و عثمانی از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. ویرانه قصور وسیعی که بنام شیرین محبوبه خسروپرویز ساسانی موسوم و در جوار شهر چدید کنونی واقع گردیده است از عهد باستان تا حال مشرف بر شاهراه بزرگی است که اراضی مرتفع ایران را به دشت بین النهرین متصل می‌کند. قصرشیرین در دوران قاجاریه محل زمستانی حکام گوران و سنجابی بود که خالصه جات را از دولت اجاره می‌کردند
آب و هوا
منطقه جنوب قصرشیرین آب و هوای بیابانی گرم و خفیف، مرکز آن آب و هوای خشک و نیمه معتدل و شمال و شرق آن آب و هوای نیمه خشک سرد دارد.قسمتهای مرتفع نیز دارای آب و هوای نیمه مرطوب سرد هستند. میانگین سردترین ماه سال بین 2/5 تا 5 درجه سانتیگراد و میزان بارندگی بین 350 تا 450 میلیمتر در نوسان است مردم ، زبان
زبان مردم قصرشیرین کردی جنوبی است که با لهجهٔ قصری ادا می‌شود. همچنین گویش‌های دیگر کردی مانند سنجاوی، جافی، باجلانی و گورانی هم در قصرشیرین تکلم می‌شود. از این میان دو گویش گورانی و باجلانی امروز متکلم بسیار کمتری دارند و از سوی سازمان یونسکو در فهرست زبان‌های شدیداً در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند. یهودیان قصرشیرین در گذشته به زبان کردی آمیخته به واژگان عبری سخن می‌گفتند که خود آن را لیشانا نوشان به معنای «زبان خودمان» و یا هولاهوله می‌نامیدند. این زبان نیز امروزه با کوچ دسته جمعی یهودیان به اسرائیل به فراموشی سپرده شده و از سوی سازمان یونسکو در فهرست زبان‌های شدیداً در معرض خطر نابودی نیز قرار گرفته است.
دین
قصر شیرین از دیرباز مکانی برای هم زیستی مذاهب مختلف ازقبیل (یارسان، شیعه، سنی، یهودی، مسیحی و بهائی) بوده‌است. در حال حاضر مسیحیان ارمنی و آشوری همگی را قصر شیرین را ترک کرده‌اند. یهودیان نیز که تا پیش از جنگ ایران و عراق محلهٔ مستقلی در شهر داشتند همگی از قصر شیرین کوچ کرده‌اند و کنیسهٔ آن‌ها نیز در جنگ ویران شده است. همچنین گورستان یهودیان قصر شیرین به صورت تپه‌ای خاکی در ضلع غربی پارک شاهد (پارک سیب) درآمده که نشانی ازسنگ قبر در آن دیده نمی‌شود. یهودیان کردستان اعتقاد دارند قبر بنیامین فرزند یعقوب از پیغمبران یهودی در نزدیکی قصر شیرین قرار دارد.
اقتصاد
اقتصاد قصر شیرین بیشتر به کشاورزی وابسته است. با این حال در اطراف شهر منابع نفتی نیز وجود دارد که به میزان کمی استخراج می‌شوند.
گردشگاه‌ها، موزه‌ها
تنها موزه در شهر قصرشیرین، موزه مردم شناسی است که از سال ۱۳۸۷ راه اندازی شده است. در این موزه ابزار زندگی کشاورزی و عشایری، پوشاک کردی کردان جنوب کردستان و وسایل زندگی عشایری به نمایش گذاشته شده است. مکان این موزه کاروانسرای عباسی قصر شیرین است.
نگاره‌هایی از موزهٔ مردم شناسی قصرشیرین
خسرو دوم
ساسانیان
طاق گرا
طاق کسری
آثار تاریخی
بان قلعه
چهارقاپی
کاخ خسرو
حوش کری
کاروانسرای عباسی قصر شیرین
نهر شاه گدار
قلعه جوانمیر
حاجی قلعه سی
نهر شاهگدار
کانال از طریق بندی که در شمال شرقی روستای سید ایاز می‌باشد، آب رودخانه حلوان را به حاشیه شمالی شهر قصرشیرین انتقال می‌داده است. نهر شاهگدار با استفاده از بلوک‌هایی از جنس سنگ‌های ماسه‌ای خاکستری مایل به سبز رنگ و ملات گچ ساخته می‌شده است. در مورد اهمیت این کانال در دوره ساسانی همین بس که اکثر جغرافیا نویسان ایرانی و عرب سده سوم ه.ق به بعد در مورد آن بحث کرده‌اند. در دوره پهلوی اول به منظور احیاء باغات و زمین‌های کشاورزی قصرشیرین بند و کانال مذکور با لاشه سنگ و ملات گچ بازسازی و احیاء شده است. این کانال به عرض متوسط 40/3 متر است و از عمق آن در برخی از قسمت‌ها در حدود یک متر باقی مانده است، دیوارهای این کانال به عرض 70سانتی‌متر است که در فواصل معین به منظور استحکام بیشتر دیوارها پشتبندهای دو قلویی احداث شده است. از آنجا که ارتفاع دیوارهای این کانال در برخی قسمت‌ها در حدود هفت متر است، لذا در حد فاصل پشتبندها، دریچه‌هایی برای انتقال آب به منظور مشروب کردن زمین‌های کشاورزی در دو طرف کانال ایجاد کرده‌اند.
عمارت چهارقاپی
عمارت چهارقاپو یا چهارقاپی به معنی چهار در و آتشكده های زمان ساسانی در شهر مرزی قصرشیرین قرار دارد كه از نوع آتشكده هایی است كه دارای دالان طواف بوده است.
به مروز زمان و بخصوص در دوران هشت سال دفاع مقدس رواق این عمارت فرو ریخت ولی با این وجود در برخی از قسمت ها آثاری از آن هنوز دیده می شود.
بیشتر باستان شناسان این بنا را آتشكده ای از زمان خسرو پرویز پادشاه ساسانی می دانند ولی برخی نیز آن را كاخی از همان دوران و متعلق به پادشاهان ساسانی دانسته اند.
كاخ خسرو پرویز
در نزدیكی آتشكده چهارقاپی و حاشیه شمالی شهر قصرشیرین ویرانه های قصر خسرو پرویز قرار گرفته كه بر روی سكویی بلند به ارتفاع هشت متر ایجاد شده و امروز به صورت تلی از خاك در آمده است.
بیشتر مورخان و جغرافی نویسان ایرانی و عرب معتقدند كه كاخ خسرو پرویز به فرمان وی و در میان باغ وسیعی ساخته شده كه حیوانات وحشی با كمال آزادی در این مكان می زیسته اند و آب فراوانی از رودخانه الوند در جدولی مرتفع به این باغ وارد می شده و این كاخ را جزء عجایب جهان می دانند كه در سال 628 میلادی توسط هراكلیوس ویران شد.
كاروانسرای شاه عباسی
دارای معماری به سبك هنر ایرانی و اسلامی از آثار تاریخی دوره صفویه و گنجینه مردم شناسی قصرشیرین در غرب كرمانشاه، در ایام سال میزبان مسافران و مهمانان زیادی است كه از سراسر كشورمان برای خرید به این نقطه می آیند.
كاروانسرای شاه عباسی و موزه مردم شناسی قصرشیرین در فاصله 20 كیلومتری مرز ایران و عراق در مركز شهر مرزی قصرشیرین واقع شده است.
كاروانسرای شاه عباسی به مساحت سه هزار و 600 متر مربع با طول 60 متر و ارتفاع پنج متر از داخل، در گذشته پذیرای زائران عتبات عالیات بوده كه مواد یا ملات به كار رفته برای ساخت آن از نوع ساروج است كه مخلوطی از آهك، خاكستر و گاهی سفیده تخم مرغ بوده و طوری طراحی شده كه در زمستان ها گرم و در تابستان ها خنك است.
این كاروانسرا به وسیله سنگ و آجرساخته شده و حتی در برخی از قسمتهای آن از جمله ورودی، از آجرهای بناهای ساسانی نیز استفاده شده است.
در جریان جنگ تحمیلی و حمله رژیم بعث عراق و اشغال قصرشیرین، قسمت اعظمی از این بنا تخریب شد، هر چند در این دوران تمام شهر قصرشیرین نیز به یك ویرانه واقعی تبدیل شد.
كاروانسرای شاه عباسی پس از مرمت و بازسازی به همت دولتمردان به یك بازارچه مرزی تبدیل شده و كالاهای متعدد خارجی وارداتی در این بازارچه با قیمت مناسب فروخته می شود كه این امر موجب رونق اقتصادی و گردشگری شهر تاریخی قصرشیرین شده است.
رودخانه الوند
رود خروشان الوند كه در گذشته به نام الوان و یا حلوان معروف بود و امروز در زبان محلی به آن «الون» می گویند از میانه شهر سرپل ذهاب می گذرد و از غرب به سمت قصرشیرین جاری می شود.
سرچشمه اصلی این رودخانه، سراب «اسكندر» در غرب قلل زاگرس حد فاصل 32 كیلومتری در شرق دشت ذهاب و در شمال دهستان ریجاب است كه در مسیر خود در شهرستان قصرشیرین پس از سیرآب كردن زمین های زراعی و كشاورزی و درختان نخل و نیزارهای اطراف، با گذر از مركز شهر جلوه خاصی به آن داده و به نوعی محلی برای تفریح و تفرج دوستداران طبیعت و ماهیگیران و همچنین شنای جوانان در فصل تابستان شده است.
یادمان هشت سال دفاع مقدس و گردشگری جنگ
قصرشیرین رزمگاه شهدا و نقطه آغاز و پایان جنگ تحمیلی است كه جای جای این منطقه بوی جهاد و شهادت می دهد و محور گردشگری جنگ و محلی برای كاروان های راهیان نور افرادی است كه می خواهند ساعاتی با شهدا در جبهه های جنگ و سنگرهای شهیدانی كه جانانه به دفاع از این آب و خاك برخاستند، خلوت كنند.
قصرشیرین دارای یادمان ها و مناطق عملیاتی بسیاری است كه در همه ایام سال پذیرای مسافران بسیاری است كه از سراسر كشور به صورت كاروانی و انفرادی راهی این منطقه می شوند.
معراج شهدا، نمایشگاه جلوه های ایثار، رزمگاه شهدا، مسجد مهدیه، نقطه صفر مرزی خسروی، روادگاه امام حسن مجتبی (ع)، بوستان بسیج و بیمارستان مخروبه قصرشیرین از آثار باقیمانده هشت سال دفاع مقدس است كه محور بازدید كاروان های راهیان نور بخصوص در ایام نوروز است.
نمایشگاه جلوه های ایثار و یادمان شهدا در ابتدای ورودی شهر از سمت سرپل ذهاب هر مسافری را كه وارد این شهرستان مرزی می شود، لحظاتی به سال های دفاع مقدس دعوت می كند و هر گردشگری را به سمت خود فرا می خواند.
مرز رسمی و فعال خسروی و پرویزخان و كاركرد اقتصادی
شهر باستانی و مرزی قصرشیرین امروزه علاوه بر قدمت و دیرینگی فرهنگی و تاریخ كهن دارای كاركردهای اقتصادی در غرب كشورمان است و به عنوان شاهراه و دروازه اقتصادی ایران به عراق محسوب می شود.
وجود مرزهای رسمی پرویزخان و خسروی در قصرشیرین و همسایگی آن با 2 بخش عربی و اقلیم كردستان عراق و داشتن روابط حسنه سیاسی، تجاری و فرهنگی مردمان ایران با آن سوی مرز باعث رونق این منطقه شده است.
سالیانه بیش از 2 میلیارد دلار انواع كالا از شهرستان قصرشیرین به عراق صادر می شود كه علاوه بر نقش حیاتی در رونق اقتصادی كشور اشتغالزایی خوبی را برای منطقه فراهم كرده است به گونه ای كه از قبل این مرزهای رسمی بیش از هفت هزار نفر به صورت مستقیم به عنوان كارگر، پیله ور، تاجر و راننده امرار معاش می كنند.
2 مرز رسمی پرویزخان و خسروی قصرشیرین نیز شاهد پذیرش و تردد مسافران و زائران به عتبات عالیات است و اكنون روزانه شمار زیادی از گردشگران و مسافران عراقی با استفاده از خودروهای شخصی و با گذرنامه موقت بین المللی از مرز رسمی پرویزخان وارد این شهرستان زیبا می شوند.
سوغات قصرشیرین
هر مسافری كه پا به جایی می گذارد به سوغات از آن منطقه همراه خود خوراكی و یا صنایع دستی آن منطقه را می برد و از صنایع دستی این منطقه جارو قصری كه با برگ های نخل خرما درست می شود، چیخ كه با نی (در اطلاح محلی قامیش) ساخته می شود، دوشاو خرما ( شیره خرما )، خرما زیری، لیمو شیرین و مركبات است.
از غذاهای معروف این منطقه نیز می توان قاپلی (لوبیا پلو محلی)، بامیه گوشت، تولیه (بورانی پنیرك)، كپه (نوعی كوكوی برنج و گوشت چرخ كرده) نام برد.
این شهرستان مرزی به زبان كردی قصری یكی از شاخه های كلهری سخن می گویند و دارای فرق مختلف مذاهب اسلامی شیعه، سنی و اهل حق هستند كه لباس مردمان این منطقه نیز كردی از نوع بالاپوش و سربند برای زنان و كت و شلوار كردی و كلاه و دستمال برای مردان است.
مردمان این منطقه در قدیم به واسطه اینكه این شهرستان در مسیر راه ابریشم قرار دارد و دارای مرز با عراق بوده به كار تجارت و یا به واسطه خاك حاصلخیز به كشاورزی و باغداری و دام داری مشغول بوده اند و اكنون نیز اشتغال مردم این منطقه نیز تجارت به واسطه 2 مرز فعال خسروی و پرویزخان، كشاورزی، دامداری، باغداری و پرورش آبزیان و محصولات گلخانه ای است.
كسانی كه دوست دار تاریخ ایران باستان هستند می توانند مجموعه كامل دوران ساسانیان را در این شهرستان مرزی مشاهده كنند زیرا آثار تاریخی این منطقه بیشتر گویای فرهنگ مردم آن زمان و ماندگار از آن دوره است.
